Μετά την ονοματοδοσία σήραγγας στη νέα Εθνική Οδό Κορίνθου-Πατρών με το όνομα του αδικοχαμένου Πάνου Μυλωνά, αναδημοσιεύουμε συνέντευξη της μητέρας του και προέδρου του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς».
Η είδηση της απώλειας του, μας σόκαρε όλους. Ο τεταρτοετής φοιτητής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, Πάνος Μυλωνάς που εργαζόταν παράλληλα ως συντάκτης αυτοκινήτου, έχασε τη ζωή του σε ηλικία 22 ετών σε τροχαίο δυστύχημα, το μεσημέρι της 22ης Μαρτίου 2004, ενώ κατευθυνόταν προς την Πάτρα. Η μητέρα του, Βασιλική, αντί να δεχθεί το γεγονός μοιρολατρικά, αποφάσισε να αντιδράσει με όλες τις δυνάμεις της προκειμένου η χώρα μας να πάψει να διατηρεί τη θλιβερή πρωτιά σε θανάτους από τροχαία ατυχήματα στην Ευρώπη…
Όταν χάσαμε τον Πάνο, η ιστορία αυτή μου έδωσε πολύ πείσμα για να αλλάξουμε τα πράγματα στη χώρα μας, και έτσι αποφάσισα να αξιοποιήσω τις δυνατότητες και την εμπειρία μου, προκειμένου να στήσουμε μια διαδικασία ώστε το θέμα της οδικής ασφάλειας να γίνει προτεραιότητα. Είναι άδικο και πολύ μεγάλο κρίμα για αυτόν τον τόπο. Το κόστος δεν είναι μόνο κοινωνικό, αλλά και οικονομικό. Τα τροχαία δυστυχήματα είναι πρώτη αιτία θανάτου για τις ηλικίες 15-29 ετών, δεύτερη για τις 5-14 και τρίτη για τις 30-44, δηλαδή πλήττει τις πιο τρυφερές αλλά και τις πιο παραγωγικές ηλικίες.
«Έχουμε τόσο πολλά προβλήματα από τον τρόπο που εκπαιδεύονται, ενημερώνονται και παίρνουν τα διπλώματα οι οδηγοί, αλλά και τη μεταξύ τους συμπεριφορά.»
Ο Πάνος σπούδαζε Μηχανολόγος Μηχανικός, εργαζόταν ως δημοσιογράφος αυτοκινήτου -ήταν ο πιο νέος διαπιστευμένος δημοσιογράφος στο WRC- και αγαπούσε πάρα πολύ το αυτοκίνητο. Όταν πέρασε στο Πολυτεχνείο, προτίμησε ως δώρο το σεμινάριο ασφαλούς οδήγησης των 4Τροχών. Σκεφτόμουν ότι, αν αυτό συνέβη στον Πάνο, που ήταν γνώστης και λάτρης του αυτοκινήτου, πόσο πιο εύκολο είναι συμβεί σε όλους τους υπόλοιπους.
Το Ι.Ο.ΑΣ. κλείνει φέτος εννέα χρόνια, και δέκα από το θάνατο του Πάνου. Ήταν οι συμφοιτητές και οι καθηγητές του που οδήγησαν στη δημιουργία του Ινστιτούτου, καθώς το θέμα είχε συγκλονίσει την ακαδημαϊκή κοινότητα. Στο Πανεπιστήμιο έκαναν μια μεγάλη διαμαρτυρία και μαζεύτηκαν κοντά στις 4.000 υπογραφές από επώνυμους πολίτες, οι οποίοι έκαναν ένα υπόμνημα για τον Πάνο που δε γύρισε πίσω εξαιτίας του δρόμου-καρμανιόλας Κορίνθου-Πατρών. Κάπως έτσι προέκυψε η ιδέα να κάνουμε αυτόν τον οργανισμό, και προχωρήσαμε στη δημιουργία του καταστατικού του Ινστιτούτου.
Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, που είχε δει το σχέδιο του καταστατικού, ζήτησε να με συναντήσει. Ακόμη θυμάμαι τις συμβουλές του. Μεταξύ άλλων, μου είπε να φροντίσουμε ώστε να έχουμε οικονομική αυτάρκεια. Πάντως, με τις περιορισμένες μας δυνάμεις και τους λιγοστούς πόρους έχουμε καταφέρει να κάνουμε απίστευτα πράγματα για τα ελληνικά δεδομένα μέχρι σήμερα. Ξεκινήσαμε κάνοντας ένα στρατηγικό σχέδιο. Ζητήσαμε στοιχεία από την Κομισιόν και διοργανώσαμε την πρώτη ημερίδα σε συνεργασία με τον ΣΕΑΑ.
Όραμα του Ινστιτούτου είναι ένας κόσμος χωρίς τροχαία δυστυχήματα. Μπορεί να φαίνεται ουτοπικό, αλλά είναι αυτό που προσπαθούμε μέσα από την αλλαγή νοοτροπίας, το οποίο τελικά είναι και το πιο δύσκολο. Προς την κατεύθυνση αυτήν πρέπει να ενεργοποιηθούν πολίτες και πολιτεία, η οποία πρέπει κατ' αρχάς να αναθεωρήσει τον τρόπο που δίνονται τα διπλώματα. Έχουμε τόσο πολλά προβλήματα από τον τρόπο που εκπαιδεύονται, ενημερώνονται και παίρνουν τα διπλώματα οι οδηγοί, αλλά και τη μεταξύ τους συμπεριφορά.
Πραγματοποιούμε εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις ηλικιακές βαθμίδες, σε σχολεία, ένοπλες δυνάμεις και εταιρείες. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει ενημέρωση και πρακτικές εφαρμογές με βιωματικές δραστηριότητες, με τη χρήση προσομοιωτών και εξειδικευμένου προσωπικού. Στην κατεύθυνση αυτή δημιουργήσαμε (αρχικά) τρία Κέντρα Αναφοράς για τα θέματα Οδικής Ασφάλειας και Κυκλοφοριακής Αγωγής των πολιτών (Κ.Α.Ο.Α.), μέσω του προγράμματος AVENUE. Η πρόταση για την πιλοτική δημιουργία Κ.Α.Ο.Α. αξιολογήθηκε ως η καλύτερη από επιτροπή ειδικών αξιολογητών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μεταξύ όλων των προτάσεων.
Στόχος μας είναι σε κάθε νομό να υπάρχει ένα τέτοιο κέντρο, ώστε οι οδηγοί, παράλληλα με την εκπαίδευση που κάνουν, να έχουν περάσει ένα τετράωρο σε αυτό το κέντρο, να βιώσουν πως η ζώνη σε συγκρατεί όταν ανατρέπεται ένα αυτοκίνητο, να διαπιστώσουν πώς διαμορφώνεται η απόσταση φρεναρίσματος ανάλογα με την ταχύτητα και την ποιότητα του οδοστρώματος, να δουν τις επιπτώσεις της απόσπασης της προσοχής, αλλά και να μάθουν να οδηγούν περιβαλλοντικά.
Σημαντική είναι επίσης η εκπαίδευση των παιδιών. Εμείς απευθυνόμαστε σε όλες τις ηλικίες, από τα προνήπια και το δημοτικό μέχρι το γυμνάσιο και το λύκειο. Το «Κυκλοφορώ με ασφάλεια», που αφορά τις μικρότερες ηλικίες, στοχεύει να δημιουργήσει υπεύθυνους πολίτες, να κυκλοφορούν σωστά, είτε είναι πεζοί είτε είναι επιβάτες – και σε εισαγωγικά τα χρησιμοποιούμε για να γίνει ο καλύτερος τροχονόμος του μπαμπά και της μαμάς! Στα γυμνάσια έχουμε άλλη προσέγγιση, ενώ τρέχουμε και ένα καινούργιο πρόγραμμα για τα παραβατικά παιδιά (μπορεί να οδήγησαν το αυτοκίνητο του πατέρα τους ή να έκλεψαν κάποιο μηχανάκι). Τους δίνουμε δύο βεβαιώσεις, μία για τα δικαστήρια, ότι παρακολούθησαν το πρόγραμμα, και μία ότι παρακολούθησαν σεμινάριο οδικής ασφάλειας, για να το βάλουν στο δωμάτιό τους και να καμαρώνουν με τους φίλους τους. Είναι πολύ σημαντικό ότι τα δικαστήρια βγάζουν κάποιες αποφάσεις και παραπέμπουν τα παιδιά σε εμάς. Αναζητούμε τρόπο να χρηματοδοτήσουμε αυτό το πρόγραμμα, καθώς θα θέλαμε να το κάνουμε διαθέσιμο σε όλη την Ελλάδα.
Σύμφωνα με μια έρευνα, οι Έλληνες είναι οι πιο επιθετικοί οδηγοί στην Ευρώπη, ακολουθούμενοι από τους Βούλγαρους, τους Ρουμάνους και τους Γάλλους. Όταν όμως οι Έλληνες πηγαίνουν στο εξωτερικό, είναι οι πιο τυπικοί. Αντίστοιχα, οι ξένοι, όταν έρχονται στην Ελλάδα και νοικιάζουν γουρούνες και μηχανάκια, κάνουν έκτροπα που στη χώρα τους δε θα μπορούσαν να διανοηθούν, προκαλώντας πάρα πολλά τροχαία ατυχήματα.
Η εκπαίδευση και η ενημέρωση φέρνουν ουσιαστικά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου, ενώ η αστυνόμευση πιο άμεσα. Η Τροχαία στην Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να διαμορφώσει συμπεριφορές. Δε θέλω, πάντως, να πιστεύω ότι ο ρόλος τους είναι εισπρακτικός, καθώς τα έσοδα από τις κλήσεις πάνε στους Δήμους. Στη Σερβία, για παράδειγμα, έχουν δημιουργήσει ένα ταμείο όπου το 60% των εσόδων πάει στην εκπαίδευση και στον εξοπλισμό της Τροχαίας, και το υπόλοιπο για αποκατάσταση των επικίνδυνων σημείων των δρόμων. Ο ρόλος της Τροχαίας είναι πολύ σημαντικός, για αυτό και έχουμε θεσπίσει το βραβείο του Τροχονόμου. Κάνουν μια πολύ δύσκολη και επικίνδυνη δουλειά, χωρίς να έχουν την εκπαίδευση και τα μέσα.
Το στρες από την κρίση επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο οδήγησης. Για αυτό και πιστεύουμε ότι η μείωση των τροχαίων θα έπρεπε κανονικά να είναι ακόμα μεγαλύτερη. Βλέπουμε οδηγούς αφηρημένους, ενώ οι πιο άδειοι δρόμοι έχουν ως αποτέλεσμα επίσης την πρόκληση ατυχημάτων, λόγω της αύξησης της ταχύτητας, σε συνάρτηση πολλές φορές με την προβληματική σήμανση. Επίσης, έχουν αυξηθεί οι παρασύρσεις πεζών και τα τροχαία με μοτοσυκλέτες, καθώς έχει διευρυνθεί η χρήση του δικύκλου. Έχουμε και πολλούς ποδηλάτες θύματα τροχαίων, καθώς δεν έχουμε ποδηλατοδρόμους, ενώ και οι ίδιοι δεν παίρνουν κατάλληλες προφυλάξεις. Ευτυχώς, δεν είναι πολλά τα θανατηφόρα. Το θέμα της απόσπασης της προσοχής λόγω της χρήσης του κινητού είναι επίσης ένα θέμα που χρήζει αντιμετώπισης.
Ο στόχος μας για το δραστικό περιορισμό των δυστυχημάτων είναι εφικτός. Δείτε το παράδειγμα της Σουηδίας, όπου τα τελευταία χρόνια δεν έχει χάσει κανένα παιδί τη ζωή του. Και αυτό γιατί έδωσαν μεγάλη σημασία στο σχεδιασμό των δρόμων, ώστε το λάθος του οδηγού να μην αποβαίνει μοιραίο, ενώ κυβέρνηση και αντιπολίτευση συστρατεύτηκαν, πήραν συγκεκριμένα μέτρα και τα εφάρμοσαν.
Η Βασιλική Μυλωνά σπούδασε Οικονομικά, ενώ επαγγελματικά ασχολήθηκε με καινοτομίες και νέες τεχνολογίες, με εξειδίκευση στις υπηρεσίες και εφαρμογές τηλεματικής. Έχοντας συνταξιοδοτηθεί πλέον από τον ΟΤΕ, όπου εργαζόταν, αφιερώνει σήμερα όλη της την ενέργεια στις ανάγκες του Ινστιτούτου.
Οι στόχοι του Ινστιτούτου
Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», το οποίο συστάθηκε στις 12 Μαΐου του 2005, αποτελεί μη κερδοσκοπικό Οργανισμό, με ιδρυτικά μέλη του πανεπιστημιακά ιδρύματα, επιχειρηματικούς φορείς, ελεγκτική εταιρεία και φυσικά πρόσωπα. Με δεδομένο ότι η οδηγική συμπεριφορά και ο ανθρώπινος παράγοντας από μόνος του ή σε συνδυασμό με το όχημα και το δρόμο προκαλούν το 95% των τροχαίων ατυχημάτων, και μόνο το 5% οφείλεται αποκλειστικά στο δρόμο ή στο όχημα, το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» εκπονεί τα τελευταία δέκα χρόνια καμπάνιες ενημέρωσης σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Παράλληλα, υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα που αποσκοπούν στην αλλαγή της νοοτροπίας τόσο των οδηγών όσο και των πεζών και στη δημιουργία και καλλιέργεια κυκλοφοριακής παιδείας στους πολίτες. Το ίδρυμα χρηματοδοτείται από χορηγίες, τα μέλη του, μεμονωμένους πολίτες, αλλά και ευρωπαϊκά προγράμματα.
Η δράση του Ι.Ο.ΑΣ. με αριθμούς
193 ανθρώπους εκπαιδεύει το Ινστιτούτο κάθε 24 ώρες.
21.417 μαθητές Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης εκπαιδεύτηκαν μέσω του προγράμματος «Κυκλοφορώ με Ασφάλεια» σε 216 σχολεία.
5.576 μαθητές σε 52 γυμνάσια και λύκεια εκπαιδεύτηκαν μέσω του προγράμματος «Κάντο-Σωστά».
214 εκπαιδευτικοί σε όλη την Ελλάδα εκπαιδεύτηκαν με τη χρήση των προσομοιωτών του Ινστιτούτου, όπως επίσης 2.865 εργαζόμενοι και στελέχη από 15 εταιρείες.
650 πρόσκοποι εκπαιδεύτηκαν από 160 χώρες.
300 αφίσες αναρτήθηκαν σε λεωφορεία του ΟΑΣΑ και 200.000 πολίτες έγιναν αποδέκτες του μηνύματος.
90 οχήματα ελέγχθηκαν σε τεχνικό έλεγχο και οι επιβάτες τους ενημερώθηκαν κατά τη διάρκεια της δράσης «PIT Stop για την Οδική Ασφάλεια» στα Μέγαρα.
600.000 έντυπα με θέμα «Οικονομική Κρίση και Οδική Ασφάλεια» διανεμήθηκαν μέσω των αυτοκινητοδρόμων της χώρας.
200 αυτοψίες πραγματοποιήθηκαν, γύρω από 88 σχολικές μονάδες της Αττικής και της Δυτικής Ελλάδας, για τον εντοπισμό των επικίνδυνων σημείων.
Σε 2 πολυπληθείς Δήμους της Αττικής (Αγ. Παρασκευή και Μαρούσι) πραγματοποιήθηκε καθαρισμός πινακίδων.
41.406 πολίτες σε 42 πόλεις εκπαιδεύτηκαν με την Κινητή Μονάδα βιωματικής εκπαίδευσης του Ι.Ο.ΑΣ.