Η EE με διάταξη που αναφέρεται ως «δικαίωμα επισκευής», επιτρέπει στους κατόχους αυτοκινήτων να επιλέγουν ελεύθερα τους προμηθευτές των εξαρτημάτων αμαξώματος για το όχημά τους, χωρίς να περιορίζονται από μονοπώλια πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε μια νέα διάταξη, που «ανοίγει» τη βιομηχανία επισκευής αμαξωμάτων οχημάτων στον ανταγωνισμό. Ωστόσο, το μέτρο αυτό υπόκειται σε μεταβατική περίοδο, πράγμα που σημαίνει ότι τα πλήρη αποτελέσματά του μπορεί να καθυστερήσουν πολλά χρόνια σε ορισμένα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επί του παρόντος, οι κατασκευαστές μπορούν να απαιτούν ότι τα ανταλλακτικά αμαξωμάτων πρέπει να προέρχονται από αυτούς. Η προαναφερθείσα απόφαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης πάρθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2024.
Δικαίωμα επισκευής
Η νέα διάταξη, γνωστή και ως «δικαίωμα επισκευής», επιτρέπει στους πελάτες να επιλέγουν ελεύθερα τους προμηθευτές των εξαρτημάτων του αμαξώματος χωρίς να περιορίζονται από μονοπώλια πνευματικής ιδιοκτησίας. Αρκετά κράτη μέλη διέθεταν ήδη «δικαίωμα επισκευής», αλλά η απόφαση αυτή κωδικοποιείται πλέον σε επίπεδο ΕΕ. Η ιδέα είναι ότι αυτό θα επιτρέψει περισσότερο ανταγωνισμό και τελικά θα μειώσει τις τιμές για τους αυτοκινητιστές και τους φορείς εκμετάλλευσης οχημάτων. Το «δικαίωμα επισκευής» της ΕΕ παρέχει πλήρη προστασία στους κατασκευαστές για τα δικαιώματα σχεδιασμού των προϊόντων τους (περιλαμβανομένου του αυτοκινήτου στο σύνολό του), εκτός από τα ορατά ανταλλακτικά που πρέπει να ταιριάζουν, όπως τα πάνελ του αμαξώματος, τα παρμπρίζ και οι προβολείς.
Η κίνηση αυτή επικροτείται από την ECAR, την Ευρωπαϊκή Εκστρατεία για την Ελευθερία της Αγοράς Ανταλλακτικών και Επισκευών Αυτοκινήτων, η οποία έχει υποστηρίξει μια τέτοια απόφαση από το 1993. Σε ανακοίνωσή της, αναφέρει ότι «σε μια πραγματικά κυκλική οικονομία, οι καταναλωτές θα πρέπει πάντα να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τα ανταλλακτικά της επιλογής τους κατά την επισκευή των προϊόντων τους, ανεξάρτητα από την αρχική μάρκα ή τον αρχικό προμηθευτή. Η μεταρρύθμιση αυτή θα διασφαλίσει ότι οι νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας δεν θα μπορούν πλέον να χρησιμοποιούνται καταχρηστικά για την επιβολή αθέμιτων και αδικαιολόγητων μονοπωλίων σε ορατά ανταλλακτικά επισκευής μέσω δικαιωμάτων σχεδιασμού, στη μεταγενέστερη αγορά αυτοκινήτων, όπως και σε άλλες αγορές».
Σύμφωνα με την ECAR, η ρήτρα επισκευής της ΕΕ θα επιφέρει ετήσια εξοικονόμηση 450 έως 720 εκατ. ευρώ στους καταναλωτές της ΕΕ στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας και θα τονώσει τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την επιχειρηματικότητα στον κλάδο της μεταγενέστερης αγοράς αυτοκινήτων της ΕΕ, ο οποίος σήμερα περιλαμβάνει 4,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει την πλήρη εφαρμογή. Στην πράξη, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος αρκετών ετών σε πολλά κράτη μέλη.
Στα κράτη μέλη που έχουν ήδη τις δικές τους διατάξεις για το «δικαίωμα επισκευής», η διάταξη της ΕΕ εφαρμόζεται αμέσως. Για τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν ακόμη διάταξη για το «δικαίωμα επισκευής», επιλέχθηκαν συμβιβαστικές λύσεις. Σε αυτές τις χώρες, η προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων για τα ορατά ανταλλακτικά επισκευής (πάνελ αμαξώματος, παρμπρίζ, προβολείς) θα εξακολουθεί να επιτρέπεται για οκτώ έτη μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας.
Σύμφωνα με την ΕΕ, οι ανεξάρτητοι κατασκευαστές και διανομείς ανταλλακτικών δεν θα χρειάζεται να αποδεικνύουν ότι τα προϊόντα τους χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για επισκευές, αυτό για να τους προστατεύσει από δαπανηρές δικαστικές διαμάχες. Ωστόσο, θα πρέπει να ενημερώνουν με σαφήνεια τους καταναλωτές για την προέλευση των προϊόντων τους, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια.