Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης μίλησε στην Βουλή για το νέο πρόγραμμα υλοποίησης έργων που πρόκειται να εκτελεσθεί μέσα στην τετραετία.
Για την εφαρμογή των όσων κινήσεων και δράσεων επιτάσσει η απαιτητική ενεργειακά εποχή μας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα κινηθεί με βάση πέντε αρχές, που θα αποτελούν οδηγό της δουλειάς του στα επόμενα χρόνια
1. Προσεκτικό μέτρημα, μέγιστη διαφάνεια και αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών σε ό,τι αφορά τις τιμές των ενεργειακών υπηρεσιών. Η πολυπλοκότητα της σύγχρονης αγοράς ενέργειας, ιδίως όταν διαχειριζόμαστε, ταυτόχρονα, μια θεμελιώδη ενεργειακή μετάβαση προς την πράσινη ενέργεια σε συνδυασμό με ένα γεωπολιτικά πολύπλοκο και ασταθές διεθνές ενεργειακό περιβάλλον, κρύβει κινδύνους με δυνητικά τεράστιο κόστος, που τελικά λειτουργούν εις βάρος του τελικού καταναλωτή. Ελλοχεύει ο κίνδυνος του ανεπαρκούς ανταγωνισμού, που τον είδαμε στην περίπτωση της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου να προκαλεί την ενεργειακή κρίση του 2022. Ελλοχεύει ο κίνδυνος των αποτυχημένων ενεργειακών επενδύσεων, για λόγους υπερσχεδιασμού, υπερκοστολόγησης, πρόωρης ή όψιμης υιοθέτησης νέων τεχνολογιών ή ακόμα και απλής αλλαγής των συνθηκών. Η μεγάλη αύξηση των ρύπων, για παράδειγμα, καθιστά μη ανταγωνιστική τη χρήση του λιγνίτη, σε ένα κανονικό ενεργειακό περιβάλλον και επιβαρύνει τον καταναλωτή με το τεράστιο κόστος απόσβεσης αναποτελεσματικών -όπως η ζωή αποδεικνύει- επενδύσεων, που έγιναν στο πρόσφατο παρελθόν. Χρειαζόμαστε, συνεπώς, ταυτόχρονα ισχυρές, από πλευράς ανθρώπινων πόρων και καλής θεσμικής λειτουργίας, ανεξάρτητες αρχές και διασφάλιση της αποτελεσματικής εταιρικής διακυβέρνησης (από την πλευρά του κράτους ως μετόχου), των επιχειρήσεων και φορέων που προσφέρουν ενεργειακές υπηρεσίες.
2. Αποτελεσματική χρήση των πολύ σημαντικών πόρων, που διαθέτει σήμερα η χώρα. Τους πόρους αυτούς -προπαντός ευρωπαϊκούς- δεν θα τους ξαναβρούμε και πρέπει να εξασφαλίσουμε, ότι και θα απορροφηθούν μέχρι κεραίας και θα πιάσουν τόπο σε όλα τα επίπεδα: περιβαλλοντικά, ενεργειακά, αναπτυξιακά. Για παράδειγμα στα προγράμματά εξοικονόμησης θα κατηγοριοποιούμε την ενεργειακή απόδοση με βάση την πραγματικότητα των διαφορετικών μετεωρολογικών συνθηκών. Η χώρα έχει διαφορετικές ανάγκες θέρμανσης, που τις έχουμε μετρήσει σε δεκάδες χιλιάδεςδιαφορετικά σημεία, σε κάθε χωριό και γειτονιά. Στα ορεινά και τα βόρεια είναι 10 φορές μεγαλύτερες από περιοχές στο νότο, δίπλα στη θάλασσα. Οι θερμαντικές ανάγκες του νοικοκυριού στους Θρακομακεδόνες είναι διπλάσιες, από αυτές στον Πειραιά. Αν δεν το λαμβάνουμε αυτό υπόψη όταν σχεδιάζουμε προγράμματα εξοικονόμησης, δεν θα πετύχουμε κανέναν από τους στόχους μας, ούτε τους περιβαλλοντικούς ούτε τους οικονομικούς.
3. Ταχύτητα. Η πράσινη μετάβαση, η προσαρμογή στην κλιματική κρίση, η προστασία των οικοσυστημάτων μας, αλλά και του οικιστικού περιβάλλοντος δεν μας αφήνουν την πολυτέλεια του χρόνου. Ούτε μια ημέρα δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένη, θυσία σε γραφειοκρατικές δομές, ελλείψεις προσωπικού, ιδιοκτησιακές νοοτροπίες και ράθυμες συνήθειες. Τίποτε δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερο από ότι είναι αναγκαίο με βάση την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, γιατί το περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος ευκαιρίας είναι τεράστιο. Οι διαγωνισμοί πρέπει να τελειώνουν. Οι διαβουλεύσεις να γίνονται ουσιαστικά και με ταχύτητα, οι περιβαλλοντικές μελέτες να υλοποιούνται, οι άδειες να εκδίδονται. Τα Προεδρικά Διατάγματα να θεσμοθετούνται. Οι ενστάσεις να κρίνονται. Κάθε δημόσιος λειτουργός, κάθε εμπλεκόμενος ιδιωτικός φορέας να λαμβάνει υπόψη του το τεράστιο κόστος ευκαιρίας που συνεπάγεται για το κοινωνικό σύνολο η οποιαδήποτε καθυστέρηση που γίνεται χωρίς αιτία ή χωρίς επαρκή αιτιολόγηση, που να αφορά στην εξυπηρέτηση υπέρτερου της καθυστέρησης δημοσίου συμφέροντος.
4. Χρήση σύγχρονης τεχνολογίας και νέων εργαλείων. Παράδειγμα συνιστά ο έλεγχος της νέας αυθαίρετης δόμησης, με σύγχρονα μέσα και με παράλληλη κεντρική και τοπική παρακολούθηση. Έτσι ώστε η αυθαιρεσία να σταματά εν τη γενέσει της. Τα αυθαίρετα, απλώς, να μην χτίζονται. Η νέα τεχνολογία μας δίνει καταπληκτικά εργαλεία, για να είναι το κράτος πραγματικά αποτελεσματικό στην χαίνουσα αυτή πληγή, το οριστικό κλείσιμο της οποίας, αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή μιας σύγχρονης, προοδευτικής και τολμηρής πολεοδομικής πολιτικής.
5. Κοινωνικά ευάλωτοι και συνεπείς έχουν πάντα προτεραιότητα στις πολιτικές μας. Στην ενέργεια για παράδειγμα, χτίζοντας πάνω στο Σχέδιο Δράσης που, ήδη, προετοιμάσαμε στην προηγούμενη θητεία για την ενίσχυση των ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών, θα δώσουμε πρόσθετα κίνητρα για δράσεις εξοικονόμησης από ενεργειακά ευάλωτους, θα βελτιστοποιήσουμε το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο και θα προχωρήσουμε στην παραγωγή πράσινης ενέργειας από ΟΤΑ για την στήριξη της κατανάλωσης των ευάλωτων δημοτών τους μέσα από Ενεργειακές Κοινότητες. Επίσης, πρόκειται να θεσμοθετηθεί ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικού ρεύματος για τις πολύτεκνες οικογένειες, με βάση και τη σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ταυτόχρονα, οι πόροι από την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση όσων υιοθετούν την ασυνέπεια σε σχέση με το νόμο ή τις πληρωμές ως στρατηγική πλουτισμού, θα φροντίσουμε να φτάνουν, επιτέλους, στους συνεπείς πολίτες και καταναλωτές, αποζημιώνοντάς τους κάπως, για τη διαχρονική κακομεταχείρισή τους.
Με βάση τις αρχές αυτές, θα προωθήσουμε, παντού, έργα και μεταρρυθμίσεις. Αναφέρω ενδεικτικά:
1. Την περαιτέρω επιτάχυνση της εισαγωγής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μας μίγμα, που θα απεικονίζεται και στους φιλόδοξους στόχους του αναθεωρημένου ΕΣΕΚ, αλλά και στην σταδιακή βελτίωση των τιμών του ηλεκτρικού. Με την ταχύτερη προώθηση των αναγκαίων έργων στο ηλεκτρικό δίκτυο, με τη χρήση νέων εργαλείων αγοράς, όπως τα απευθείας διμερή συμβόλαια μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ και καταναλωτών και με την ταχεία προώθηση του σχεδιασμού και των διαδικασιών ανάπτυξης του μεγάλου υπεράκτιου αιολικού μας δυναμικού.
2. Τις εμβληματικές διασυνδέσεις στο Σύστημα Ηλεκτρισμού. Ολοκληρώνονται Κρήτη, Κυκλάδες, Ανατολικός διάδρομος Πελοποννήσου, Κέντρο Κουμουνδούρου. Δρομολογούνται οι διασυνδέσεις των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου, ενώ προχωρούν ή δρομολογούνται σημαντικές διεθνείς διασυνδέσεις προς βορρά και προς νότο, ώστε να εξασφαλίσουμε όχι μόνο την ενεργειακή μας ασφάλεια, αλλά και την μετατροπή της χώρας σε εξαγωγέα πράσινης ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή μας. Ενεργειακό κόμβο και για το μεταβατικό καύσιμο, που είναι το φυσικό αέριο και πιθανόν στο μέλλον και παραγωγό αερίου για κάποιες δεκαετίες αν ευδοκιμήσουν οι σχετικές έρευνες που θα επιταχυνθούν.
3. Τα νέα μεγάλα έργα πράσινης ενεργειακής μετάβασης μέσω του νέων πόρων του REPower EU του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Πρόκειται για έργα και προγράμματα ύψους 795 εκατ. ευρώ, που αφορούν στην αποθήκευση ενέργειας, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε στέγες, στην ενεργειακή εξοικονόμηση σε επιχειρήσεις, στη δημιουργία πιλοτικών έργων υδρογόνου και βιομεθανίου, αλλά και στη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.
4. Την επιτάχυνση της μετάβασης στην ψηφιακή ενεργειακή εποχή για τα δίκτυα και τις υποδομές μας. Με σύγχρονα εργαλεία, όπως οι «έξυπνοι μετρητές», που δίνουν σε πολίτες και επιχειρήσεις τη δυνατότητα να γίνουν ενεργειακά ενεργοί, να προγραμματίζουν με έξυπνα συστήματα τη διαχείριση της ενέργειας που καταναλώνουν, αλλά και να συμβάλουν στην παραγωγή της, με την εγκατάσταση αποκεντρωμένων μονάδων παραγωγής στην οικία ή την επιχείρησή τους.
5. Την προώθηση και ολοκλήρωση των έργων και προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης για την εξοικονόμηση ενέργειας σε νοικοκυριά με προτεραιότητα στα ευάλωτα νοικοκυριά και στο δημόσιο τομέα και την παραγωγή, εξοικονόμηση και αποθήκευση ενέργειας στις επιχειρήσεις, με προτεραιότητα στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και στους αγρότες.
6. Τα πράσινα και Έξυπνα Νησιά. Με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, αλλά και το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών, με πόρους που υπερβαίνουν το 1,5 δισ. ευρώ, δρομολογούνται στα ελληνικά νησιά πολύ μεγάλα έργα για την ενεργειακή μετάβαση, τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων, την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους.
7. Τα μεγάλα έργα για την προστασία των δασών μας από τις απειλές της κλιματικής κρίσης. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σε εξέλιξη το πρόγραμμα έργων αναδάσωσης και πρόληψης με φυτεύσεις σε 165.000 στρέμματα 165.000 έως το 2025, με έμφαση σε ανθεκτικά στις νέες συνθήκες είδη. Στο ίδιο πλαίσιο προβλέπεται για τη δασοπροστασία, διάνοιξη δασικών δρόμων μήκους 40.000 χλμ., διάνοιξη και συντήρηση αντιπυρικών ζωνών συνολικού μήκους 10.000 χλμ., με έμφαση σε αντιπυρικές γραμμές άμυνας «στρατηγικού» χαρακτήρα, που μπορούν να είναι χρήσιμες και σε περιπτώσεις υπερ- πυρκαγιών (megafires), ανάπτυξη «έξυπνου δάσους» με χρήση τεχνολογιών αιχμής και ενθάρρυνση της αξιοποίησης της υπερβάλλουσας βιομάζας των δασικών οικοσυστημάτων, σε συνδυασμό με τον καθαρισμό των δασών.
8. Ολοκλήρωση του βασικού χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας, που αποτελεί ανεκπλήρωτο ζητούμενο σε όλη τη σύγχρονη ιστορία του νέου ελληνικού κράτους. Συγκεκριμένα, προγραμματίζεται η ολοκλήρωση των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων, με ορίζοντα διετίας για τις. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες, τη Βιομηχανία, τον Τουρισμό́ και τις Υδατοκαλλιέργειες. Θεσμοθετούνται τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια έως το 2026. Καθορίζονται τα όρια των οικισμών έως το 2027 και υλοποιείται η επείγουσα, σήμερα, πολεοδομική αναγνώριση του οδικού δικτύου.
9. Προσαρμογή του χωροταξικού σχεδιασμού και των πολεοδομικών κανόνων στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και των νέων τεχνολογιών, με έμφαση στην αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και του πρασίνου στις πυκνοκατοικημένες περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό, προωθούμε:
● Κώδικα Πολεοδομίας και Χωροταξίας, που θα τηρείται και θα επικαιροποιείται σε ηλεκτρονική βάση και θα είναι προσβάσιμος στον τεχνικό και νομικό κόσμο, αλλά και στο κοινό.
● Ειδικές πολεοδομικές μελέτες για τον καθορισμό Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή και μεταφορά Συντελεστή Δόμησης (Μ.Σ.Δ.), μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «Ψηφιακή Τράπεζα Γης».
● Σύγχρονο και συνεκτικό θεσμικό πλαίσιο για την αστική αναζωογόνηση και την ανάπλαση των πόλεων και των οικισμών. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει και διατάξεις για την επανάχρηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων και συμπληρώνεται με το πρόγραμμα Αστικών Αναπλάσεων ύψους 500 εκατ.
● Επικαιροποίηση του νομικού πλαισίου, που αφορά στις ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις, με σκοπό τη διασφάλιση και αύξηση των κοινοχρήστων και δημοσίων χώρων και προγραμμάτων για την παροχή κινήτρων, που στοχεύουν στην αύξηση του πρασίνου και των κοινόχρηστων χώρων στις αστικές περιοχές και στη βιοκλιματική αναβάθμιση κτιρίων.
10. Μεταρρύθμιση για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων ως δημοσίου αγαθού. Εδώ περιλαμβάνεται η μεταρρύθμιση που αφορά στις ΔΕΥΑ και στους ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ, η επιστροφή της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο δημόσιο, αλλά και πλήθος μικρά, μεσαία και μεγάλα έργα ύδρευσης, άρδευσης και αντιπλημμυρικής προστασίας, που έχουν, ήδη, εξασφαλισμένη χρηματοδότηση.
11. Στον τομέα των αποβλήτων επιδιώκουμε να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος και να προσεγγίσουμε τους στόχους για την ανακύκλωση και τις δεσμεύσεις μας για τη διαχείριση των αποβλήτων. Σε ό,τι αφορά στην ανακύκλωση δίνουμε έμφαση στα κίνητρα και την επιμόρφωση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ώστε να αυξηθεί η ανακύκλωση στην πηγή και να προστεθούν νέα ρεύματα (όπως ο καφέ κάδος), με τρόπο, όμως, απλό και λειτουργικό για τον πολίτη. Θέτουμε τέλος στις παράνομες χωματερές, εφαρμόζουμε μαζικά το «πληρώνω όσο πετάω», για να μειωθούν τα δημοτικά τέλη και να αποκτήσουμε πιο καθαρές πόλεις. Προωθείται η ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων των μονάδων διαχείρισης αποβλήτων και επεκτείνεται, μαζικά, το δίκτυο μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων.
12. Συνεχίζουμε το σημαντικό έργο για την προστασία των πιο ευαίσθητων οικοσυστημάτων, που ξεκίνησε την πρώτη τετραετία, με πρωτοβουλίες όπως τα «απάτητα βουνά». Ξεκινά σε λίγους μήνες η λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Μόνιμης Παρακολούθησης Ειδών και Οικοτόπων και η δημιουργία Εθνικού Συστήματος Φύλαξης προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα, ενώ προωθούνται τα Προεδρικά Διατάγματα, για την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση διαβαθμισμένων ζωνών προστασίας των περιοχών Natura 2000.
Πρόκειται για φιλόδοξους στόχους, που απαιτούν πολλαπλή δουλειά, αλλά κάθε άλλο παρά εξαντλούν την προσπάθειά μας. Έχουμε μπροστά μας πρόσθετες προκλήσεις, αφού θα πρέπει να περάσουμε στο επόμενο διάστημα στο νέο τρόπο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ευρωπαϊκή κατεύθυνση είναι, εδώ, η σταδιακή απόσυρση των έκτακτων επιδοτήσεων, με προϋπόθεση την
αποκλιμάκωση των τιμών, που φέρνει η τιθάσευση της ενεργειακής κρίσης. Προπαντός, όμως, θα πρέπει να κοιτάμε, διαρκώς, προς το μέλλον. Στην προσαρμογή της χώρας στην κλιματική κρίση και στην προετοιμασία μας για τις μεγάλες και επιταχυνόμενες τεχνολογικές αλλαγές των επόμενων δεκαετιών, που θα επηρεάσουν κάθε πτυχή της σύγχρονης ζωής. Την εργασία, τις μετακινήσεις, την ανάγκη για περισσότερο δημόσιο χώρο.
