astyMOVE: Αλλάζει η Αστυπάλαια – Τι νέο φέρνει στις μετακινήσεις

Ήταν Νοέμβριος 2020 όταν ανακηρύχθηκε το πρόγραμμα, που μέσα από τη συνεργασία του VW Group και την ελληνική κυβέρνηση, φιλοδοξούσε να καταστήσει την Αστυπάλαια ένα πρότυπο βιώσιμης κινητικότητας.

Λίγες μόνο ώρες μετά την επίσημη ανακοίνωση και ενώ μόλις είχε επιβληθεί το δεύτερο lockdown λόγω της πανδημίας, ταξιδεύαμε με το -νέο τότε- Volkswagen ID.3, προκειμένου να μιλήσουμε με το δήμαρχο, Νικόλαο Κομηνέα αλλά και τους κατοίκους του νησιού, προσπαθώντας να φανταστούμε πως θα διαμορφωνόταν η επόμενη μέρα.

Να ‘μαστε πάλι εδώ, περίπου 30 μήνες μετά, στην Αστυπάλαια με τον πανέμορφο παραδοσιακό οικισμό και το βενετσιάνικο κάστρο να δεσπόζουν πάνω από το παλιό λιμάνι. Ευκαιρία, λοιπόν να αποτιμήσουμε όσα έχω πραγματοποιηθεί στο μεσοδιάστημα, αλλά και να δοκιμάσουμε την εφαρμογή astyMOVE που φιλοδοξεί να πρωτοπορήσει στον τρόπο που μετακινούνται οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του νησιού.

Γιατί στην Αστυπάλαια;

Όπως μας εξήγησε ο Μάικ Στεφάν που έχει την εποπτεία του εν λόγω προγράμματος στην Αστυπάλαια, συνέτρεξαν διάφοροι λόγοι που επελέγη το συγκεκριμένο νησί προκειμένου να αποτελέσει το πρότυπο μιας πράσινης μετάβασης. Κατ’ αρχάς κρίθηκε κατάλληλο το μέγεθός του, με το σχετικά πεπερασμένο οδικό δίκτυο, αλλά και η σύνθεση του πληθυσμού (1.334 κάτοικοι) και του στόλου των οχημάτων – περί τα 1.500. Στα χαρακτηριστικά αυτά προσθέστε και το γεγονός ότι την Αστυπάλαια επισκέπτονται περί τους 36.000 τουρίστες ετησίως. Το γεγονός ότι το νησί βρίσκεται πολύ μακριά από άλλα λιμάνια, σημαίνει ότι οι επισκέπτες σπάνια επιλέγουν να «κατέβουν» με το αυτοκίνητό τους, έτσι που δεν αλλοιώνεται σημαντικά η σύνθεση του στόλου των κυκλοφορούντων οχημάτων ενώ παράλληλα έπαιξε ρόλο και ότι η Αστυπάλαια είναι ενεργειακά αυτόνομη.

Η ανακήρυξη της Αστυπάλαιας σε «πράσινο και έξυπνο νησί» είχε σαν στόχο να τη μετατρέψει σε ένα πρότυπο ερευνητικό πεδίο όπου θα επιταχυνθεί η υιοθέτηση των τεχνολογιών της ηλεκτροκίνησης και της αυτόνομης οδήγησης. Φυσικά η ηλεκτροκίνηση δεν μπορεί να θεωρηθεί φιλική προς το περιβάλλον αν και η παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος δεν πραγματοποιείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Σοκαριστική η πρώτη εικόνα

Βγαίνοντας από το μικρό αεροδρόμιο του νησιού σε ξαφνιάζει η εικόνα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που κατακλύζουν το χώρο στάθμευσης, από το περιπολικό της αστυνομίας και το ταξί της κ.Κικής VW ID.4 (το άλλο ταξί του νησιού είναι ακόμα θερμικό), μέχρι το πλήθος των ID.3, ID.Buzz και e-UP! που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες για τις μετακινήσεις τους. Δεν είναι τυχαίο αυτό, καθώς στην Αστυπάλια τα κίνητρα απόκτησης ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι ακόμα μεγαλύτερα, ενώ η VW, στο πλαίσιο του συγκεκριμένου προγράμματος, προσφέρει τα αυτοκίνητα σε ιδιαίτερα χαμηλή τιμή.

Έτσι, στα τελευταία 2 χρόνια το 100% των νέων αυτοκινήτων που μπήκαν σε κυκλοφορία στους δρόμους της Αστυπάλαιας (συνολικά 84, και θα ήταν περισσότερα αν δεν υπήρχε πρόβλημα παραδόσεων) είναι ηλεκτρικά, κάτι που δεν συναντάμε πουθενά αλλού στον κόσμο.

Πριν ξεκινήσουν να φτάνουν στο νησί τα πρώτα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, διαμορφώθηκαν οι απαραίτητες υποδομές δημόσιας φόρτισης (20 θέσεις με ισχύ φόρτισης 11 kW και ένας ταχυφορτιστής 50 kW). Στη συνέχεια τοποθετήθηκαν και 18 wallboxes από ιδιώτες.

Στόχος του προγράμματος όμως δεν ήταν να αντικατασταθεί το σύνολο του στόλου των αυτοκινήτων με ηλεκτρικά, αλλά να περιοριστεί η κυκλοφορία τους, όπως επίσης να αποθαρυνθούν οι επισκέπτες από το να φέρουν το δικό τους όχημα στο νησί.

Με το astyMOVE πας παντού!

Μέχρι πρόσφατα η δημόσια συγκοινωνία του νησιού λειτουργούσε μόνο το καλοκαίρι και βέβαια σε συγκεκριμένες ώρες. Οι κάτοικοι, λοιπόν ήταν αναγκασμένοι να χρησιμοποιούν το δικό τους μεταφορικό μέσο, ενώ οι πιο ηλικιωμένοι ήταν πρακτικά απομονωμένοι στα σπίτια τους. Στο πλαίσιο του προγράμματος αναπτύχθηκε ένα πρωτοπορικό σύστημα συγκοινωνίας, αλλά και το πρώτο ουσιαστικά πρόγραμμα διαμοιρασμού οχημάτων (ηλεκτρικών αυτοκινήτων, scooter και ποδηλάτων) στη χώρα μας.

Κατεβάζοντας την εφαρμογή astyMOVE, ο χρήστης, επιλέγοντας τη λειτουργία “ASTYBUS” έχει τη δυνατότητα να προγραμματίσει τις μετακινήσεις του επιλέγοντας το χρόνο και το σημείο αναχώρησής του ανάμεσα σε 27 στάσεις και αντίστοιχα το σημείο αποβίβασής του. Η χρέωση γίνεται μέσω της εφαρμογής και ανάλογα με τη ζώνη (από τις 5 διαθέσιμες) στην οποία θα μετακινηθεί ο επιβάτης, ενώ υπάρχουν διάφορα οικονομικά πακέτα (για παράδειγμα 45 ευρώ για πακέτο 5 ημερών με 26 διαδρομές), όπως επίσης μειωμένες τιμές για τους κατοίκους. Κάτι δηλαδή, σαν το γνωστό “BEAT”, μόνο που εδώ οι μετακινήσεις πραγματοποιούνται από ηλεκτρικά van που μεταφέρουν περισσότερους επιβάτες και σε διαφορετικό προορισμό για τον καθένα. Η σχετική υπηρεσία προσφέρεται όλο το χρόνο από τις 7 το πρωί ως τις 8 το βράδυ, ενώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο ως τις 2 το πρωί.

Αξίζει να επισημάνουμε πως λειτουργία του εν λόγω συγκοινωνιακού έργου πραγματοποιείται από την “Κ2”, μια δημόσια εταιρεία του Ν.Αιγαίου, και εν προκειμένω η σχετική υποστήριξη έχει σαν βάση τόσο την Αστυπάλαια, όσο και τη Ρόδο.

Μέσα στην εφαρμογή astyMOVE υπάρχει επίσης η επιλογή astyGO, μέσω της οποίας ο ενδιαφερόμενος (αφού πρώτα αναρτήσει την ταυτότητά του και το δίπλωμα οδήγησης), μπορεί να κλείσει ένα από τα 8 διαθέσιμα VW ID.3, ή αντίστοιχα να “νοικιάσει” ένα scooter Seat MO ή ένα ηλεκτρικό ποδήλατο Ducati Scrambler. Τα εισαγωγικά, στην ενοικίαση χρησιμοποιήθηκαν, καθώς η χρήση των εν λόγω οχημάτων δεν έχει σαν στόχο να ανταγωνιστεί τα παραδοσιακά “rent-a-car”. Άλλωστε η σχετική διαχείριση έχει ανατεθεί σε επιχειρήσεις ενοικίασης. Έτσι, εν προκειμένω η διάρκεια χρήσης είναι 2 έως 6 ώρες, ενώ για μικρότερο διάστημα μπορεί να επιλεγεί η χρέωση να γίνει με βάση τα λεπτά που έχει δεσμευτεί το αντίστοιχο όχημα. Για τα αυτοκίνητα υπάρχουν 15 σημεία παράδοσης παραλαβής, ενώ στα δίκυκλα διαπιστώθηκε πως εξυπηρετούσαν απόλυτα το κοινό οι δύο χώροι του λιμανιού και της χώρας. Η σχετική υπηρεσία είναι 24ωρη για τα αυτοκίνητα και μεταξύ 9 το πρωί και 9 το βράδυ για τα 2κυκλα.

Πόσο πρωτοποριακό είναι στο ASTYBUS και πόσο ικανοποιεί;

Ρωτήσαμε τους υπεύθυνους του προγράμματος, πού αλλού θα μπορούσε να υιοθετηθεί η υπηρεσία του ASTYBUS. “Όλα τα ελληνικά νησιά θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το συγκεκριμένο μοντέλο μετακίνησης”. Να επισημάνουμε πως η ίδια υπηρεσία έχει ήδη εφαρμοστεί στο Μαρτορέλ της Ισπανίας και στο Βόλφσμουργκ της Γερμανίας, στα αντίστοιχα εργοστάσια της Seat και της VW για τις μετακινήσεις των εργαζομένων.

Αξίζει όμως να καταγράψουμε το βαθμό ικανοποίησης των χρηστών των σχετικών υπηρεσιών από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Καθηγήτρια Χρυσή Βιτσιλάκη, Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε πριν και μετά την εκκίνηση του εν λόγω προγράμματος.

Από τους κατοίκους που χρησιμοποιούν το ASTYBUS, το 97% έχει θετικές εντυπώσεις, εν συγκρίσει με το αρχικό ποσοστό του 64% που έβλεπαν τα οφέλη της συγκεκριμένης υπηρεσίας, προτού αυτή ξεκινήσει να λειτουργεί. Εντούτοις από το 47% των κατοίκων που τότε έδειχνε πρόθυμο να χρησιμοποιήσει το ASTYBUS, τελικά μόνο ένα 28% το αξιοποιεί, καθώς οι περισσότεροι βολεύονται με το αυτοκίνητό τους, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία είτε δεν διαθέτουν smart phone είτε δυσκολεύονται στη χρήση της εφαρμογής.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ VIDEO: ΑΥΤΟΨΙΑ ΣΤΗΝ “ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ”

Κόστος μετακίνησης, θέσεις στάσεων και ευγένεια των οδηγών έχουν αξιολογηθεί θετικά από τους χρήστες.

Μεγάλη ήταν και η αποδοχή του ASTYBUS από τους τουρίστες (94%), που το εκμεταλλεύτηκαν προκειμένου να αποφύγουν τον πονοκέφαλο της στάθμευσης. Έτσι, τα 5 βαν που πραγματοποιούν συγκοινωνιακό έργο το καλοκαίρι έχουν πραγματοποιήσει συνολικά 27.327 διαδρομές και διέγραψαν 211.400 χλμ. Η εφαρμογή μετράει ήδη 7.771 downloads, έχει συμβάλει στον περιορισμό της κυκλοφορίας κατά το ένα τρίτο, ενώ ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι πολλοί τουρίστες έρχονται στην Αστυπάλαια λόγω του συγκεκριμένου προγράμματος και το 55% επισημαίνει πως θα επέστρεφε στο νησί με βάση όλα όσα εξελίσσονται στο κομμάτι της βιωσιμότητας.

Αστυπάλαια: Πόσο πραγματικά “πράσινη”;

Φυσικά δεν απουσιάζουν και οι αρνητικές απόψεις, καθώς κάποιοι επισκέπτες θεωρούν ότι η κυκλοφορία των ηλεκτρικών οχημάτων δεν καθιστά αυτόματα πράσινο ένα νησί που έχει θέματα στο κομμάτι της διαχείρισης των απορριμάτων ή στην παραγωγή της ενέργειας που εν προκειμένω παράγεται από πετρέλαιο με τρεις γεννήτριες. Πράγματι στον σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος της Αστυπάλαιας καταναλώνονται 1,8 εκ. λίτρα ντίζελ το χρόνο, με αντίστοιχο κόστος 2,1 εκ. ευρώ και ετήσιες εκπομπές CO2 που αγγίζουν τους 5.000 τόννους! Το σχέδιο εν προκειμένω είναι να δημιουργηθεί ένα πάρκο με φωτοβολταϊκά πάνελ ισχύος 3,5 MW και σύστημα αποθήκευσης σε μπαταρίες χωρητικότητας 9,1 MWh.

Η εν λόγω μονάδα που θα κατασκευαστεί από ιδιώτη μέσα στο 2024 θα καλύπτει το 60% της ζήτησης, θα εξοικονομεί 325.000 ευρώ το χρόνο, ενώ με την προσθήκη μίας ή δύο ανεμογεννητριών, η συμμετοχή των ΑΠΕ θα φτάσει στο 80% από 7% που είναι σήμερα στην Αστυπάλαια (39% στο σύνολο της χώρας).

Τέλος να σημειώσουμε πως σε όλο το νησί έχουν εγκατασταθεί έξυπνοι μετρητές μέσω των οποίων θα μπορεί στο μέλλον να γίνεται χρέωση της κατανάλωσης με την ώρα, ή σε ώρες αιχμής να επιστρέφει στο δίκτυο (με το ανάλογο όφελος για τον ιδιοκτήτη) το αποθηκευμένο ρεύμα από ένα συνδεδεμένο ηλεκτρικό αυτοκίνητο.

Ο πρωθυπουργός, η πολυεθνική και η καχυποψία

Είναι προφανές πως μια αλλαγή που έρχεται σχεδιασμένη έξω από μια κοινωνία, αρχικά προκαλεί αντιδράσεις. Έτσι, αρχικά, στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2021, μόνο το 21% ήταν θετικοί απέναντι στο πρόγραμμα για το “πράσινο και έξυπνο νησί”. Υπήρχε προβληματισμός απέναντι σε αυτό που έβλεπαν να ανακοινώνεται από κοινού από τον Κυριάκο Μητσοτάκη και το Volkwagen Group. Κατ’ αρχάς πολλοί σκέφθηκαν ότι μόλις έπεφταν τα φώτα της δημοσιότητας δεν θα γινόταν τίποτα. Οι αρνητές φοβούνταν ότι θα καταστρεφόταν το νησί από τις παρεμβάσεις με τις ΑΠΕ, καθώς υπήρχε προηγουμένως πρότζεκτ για την εγκατάσταση 53 ανεμογεννητριών και νόμιζαν ότι τα δύο προγράμματα σχετίζονταν μεταξύ τους.

Υπήρχαν ακόμα φόβοι για το τι θα μπορούσε να φέρει ο υπερτουρισμός ή για το αν θα άντεχε το δίκτυο τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, όπως επίσης σκεπτικισμός για τη χρήση και συντήρηση των ηλεκτρικών. Βέβαια, κάποιοι απ’ όσους κινδυνολογούσαν σχετίζονταν με επαγγέλματα που φοβούνταν ότι θα επλήτοντο. Οι πιο οικονομικά εύρωστοι από αυτούς μπορούσαν να επηρεάσουν τον κόσμο.

Μετά από την πρόσφατη έρευνα στα τέλη του 2022, το 79% των κατοίκων (από 21%) στέκεται πλέον με θετική ματιά πλέον απέναντι στις εξελίξεις. Το πρόγραμμα της Αστυπάλαιας έδωσε μια τεράστια προβολή στο νησί που το έκανε γνωστό σε όλον τον κόσμο. Ο διαμοιρασμός οχημάτων περιόρισε τα αυτοκίνητα που είναι σε κυκλοφορία και καταλαμβάνουν χώρους στάθμευσης. Τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι ιδανικά επίσης για το κοινό που επισκέπτεται το νησί.

Ο Δήμαρχος του νησιού υπογραμμίζει πως ένας αμόλυντος τόπος όπως είναι η Αστυπάλαια είναι τελικά βιώσιμος αν χρησιμοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες. Όμως θεωρεί ότι οι κοινωνίες που δεν συμμετέχουν στις αποφάσεις, είναι πιο εκτεθειμένες σε θεωρίες συνομωσίας. Αντίστοιχα, η πληροφόρηση πρέπει να διαχέεται και εκτικά πως οι νέοι κατονοούν καλύτερα το νόημα μιας πράσινης μετάβασης.

“Εδώ δεν γίνονται πειράματα” συμπλήρωσε, για να καταλήξει: “Στην Αστυπάλαια γίνεται εφαρμογή της υφιστάμενης τεχνολογίας και το νησί μας αποτελεί ένα παράδειγμα που θα μιμηθούν στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου”.