Οδήγηση στο χιόνι: Όσα ποτέ δεν μου είπαν

Ο οδήγηση στο χιόνι απαιτεί γνώση και βέβαια τον απαραίτητο εξοπλισμό (αλυσίδες, χιονοκουβέρτες κλπ.), τον οποίο παρά τη σχετική νομοθετική ρύθμιση του καλοκαιριού, ο κόσμος έτρεχε την τελευταία στιγμή να προμηθευτεί. Ίσως επειδή στη χώρα μας εμείς οι πολίτες δεν χρειάζεται ποτέ να προνοούμε, αλλά πρέπει να φροντίζει για όλα το κράτος σαν τη μάνα που κανακεύει νυχθημερόν τον ενήλικα γόνο της (“ζακέτα να πάρεις…”).

Φυσικά, όταν στο μεγαλύτερο κομμάτι της Ελλάδας χιονίζει μια φορά κάθε πέντε χρόνια η γνώση είναι δύσκολο να αποκτηθεί. Πέρυσι την πατήσαμε όλοι. Ο σχετικά ήπιος πρωινός καιρός που επικρατούσε όταν όλοι ξεκινούσαν για τη δουλειά τους δεν προμήνυε όσα θα ακολουθούσαν τις επόμενες ώρες. Η ξαφνική και ιδιαίτερης έντασης χιονόπτωση ανάγκασε όλους να επιστρέψουν εσπευσμένως στα σπίτια τους. Οι δρόμοι χτίζονταν με χιόνι και δεν μπορούσαν να καθαριστούν, καθώς τα ακινητοποιημένα οχήματα εμπόδιζαν τα εκχιονιστικά.

Φέτος τα πράγματα εξελίσσονται καλύτερα, καθώς ο κόσμος φοβήθηκε να πάει στη εργασία του, ο κρατικός μηχανισμός μοιάζει πιο προετοιμασμένος (αστοχία σε προεκλογική περίοδο δεν σηκώνει…) και ο καιρός προσώρας δεν δείχνει τα δόντια του όπως την προηγούμενη χρονιά.

Για την οδήγηση στο χιόνι θα έχετε ήδη διαβάσει διάφορες χρήσιμες συμβουλές, όπως για το πως τοποθετούνται οι αλυσίδες, εντούτοις η συνύπαρξη με τους χιονισμένους δρόμους δεν αρχίζει και τελειώνει στον τρόπο που ξεκινάμε και φρενάρουμε.

Ακόμα κι εμείς οι δημοσιογράφοι αυτοκινήτου, παρότι έχουμε γράψει αμέτρητες ώρες πίσω από το τιμόνι σε ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες, δεν διαθέτουμε την εξοικείωση ενός Φινλανδού ή ακόμα και ενός κατοίκου της Καστοριάς ή της Ορεστιάδας.

Προσωπικά το έμαθα αυτό “the hard way” που λένε και στο χωριό μου, όταν πριν από 25 περίπου χρόνια, οι Χριστουγεννιάτικες διακοπές είχαν προγραμματιστεί στην περιοχή της Φλώρινας και των Πρεσπών.

Η μετερεωλογική πρόγνωση τότε δεν ήταν το ίδιο αποτελεσματική, αλλά καλού – κακού, ανηφορίζοντας τότε με την προσωπική μου Lancia Delta είχα μαζί μου κι ένα ζευγάρι αλυσίδες.

Κινούμενος στο κομμάτι Λάρισα – Ελασσόνα ξεκίνησε να ρίχνει χιονόνερο. Όταν άρχιζε να μαζεύεται (λιωμένο) χιόνι στο οδόστρωμα, που και που δοκίμαζα με το φρένο την πρόσφυση των τροχών, χωρίς να διαφαίνεται κάτι ανησυχητικό. Μέχρι τη στιγμή που διασταυρώθηκα με μια αντίθετα κινούμενη νταλίκα, το σπρέι από τους τροχούς της οποίας πάγωσε αμέσως με το που προσγειώθηκε στο παρμπρίζ μου.

Problem! Πέρα από τη στιγμιαία έλλειψη ορατότητας, έστω και για μερικά δευτερόλεπτα, ήταν ένα καμπανάκι ότι η θερμοκρασία έπεφτε απότομα, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την ολισθηρότητα του οδοστρώματος. Εντούτοις ο δρόμος συνέχισε να έχει πρόσφυση, γεγονός που εν πολλοίς οφειλόταν στην αρκετά πυκνή κυκλοφορία. Την πραγματικότητα αυτή ήρθε να διαψεύσει μια ανατριχιαστική διαπίστωση, όταν κινούμενος με 80-90 χλμ./ώρα, ξαφνικά άρχισα να νιώθω ότι οι τροχοί του αυτοκινήτου δεν πατούν στο δρόμο.

Το αυτοκίνητο έδειχνε κυριολεκτικά ακυβέρνητο, κάτι που οι υπόλοιποι επιβάτες (ευτυχώς) δεν αντιλήφθηκαν. Απαλές, λοιπόν, κινήσεις και πολύ – πολύ προοδευτικό φρενάρισμα -δεν διέθετε καν ABS, το συγκεκριμένο αυτοκίνητο- είχε όμως τα απίστευτα καθίσματα της Recaro από αλκαντάρα! Λίγα μόλις μέτρα από το σημείο ακινητοποίησης, στα αριστερά του δρόμου κρεμόταν στην πλαγιά ένα Skoda Favorit που μόλις είχε χάσει ο οδηγός του τον έλεγχο.

Οδήγηση στο χιόνι με αλυσίδες

Ώρα να βάλω τις αλυσίδες, σκέφτηκα. Τα γάντια που είχα μαζί μου δε με βοηθούσαν και με γυμνά τα χέρια ήταν μεγάλη ταλαιπωρία, με δεδομένη μάλιστα τη μικρή απόσταση των τροχών του αυτοκινήτου από τους θόλους. Με μέγιστη ταχύτητα 50 χλμ./ώρα, όπως όριζε ο κατασκευαστής των αλυσίδων, συνεχίσαμε το ταξίδι μας, μέχρι ένα σημείο που οι αλυσίδες δεν ήταν πλέον απαραίτητες, οπότε και τις αφαιρέσαμε.

Συνεχίζοντας προς Κοζάνη και Φλώρινα, όσο οι συνθήκες του δρόμου εναλλάσσονταν, η διαδικασία αυτή της τοποθέτησης και αφαίρεσης επαναλήφθηκε αρκετές φορές για να μείνουν φορεμένες στη Φλώρινα. Εκεί οι δρόμοι, αν και καθαρίζονταν, ήταν μονίμως στρωμένοι με χιόνι, ενώ οι θερμοκρασίες που επικρατούσαν (κάτω των -10ο C) δεν άφηναν περιθώριο πως τα πράγματα θα μπορούσαν να εξελιχθούν καλύτερα τις επόμενες μέρες.

Φυσικά οι αλυσίδες δεν αποτελούν το μόνο χρήσιμο αξεσουάρ στη συνύπαρξη με το χιόνι. Η ξύστρα που δεν απουσιάζει από κανένα αυτοκίνητο στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, αναγκάζει τους αμύητους στο χιόνι να προβαίνουν σε πατέντες για να αφαιρούν το παγωμένο χιόνι από τις γυάλινες επιφάνειες του αυτοκινήτου.

Αυτό ήταν το λιγότερο. Είχαμε δει με απορία την προηγουμένη στην πιάτσα τους οδηγούς ταξί που φτυάριζαν το μαλακό χιόνι το οποίο μαζεύεται ανάμεσα στους τροχούς και τους θόλους κυρίως των πίσω τροχών. Ε, στη δική μας περίπτωση όλο αυτό το χιόνι είχε παγώσει το επόμενο πρωινό και χρειάστηκε να το σπάσω κομμάτι – κομμάτι με τον γρύλλο του αυτοκινήτου.

Φυσικά το χιόνι στο συγκεκριμένο σημείο συνέχιζε να χτίζεται κατά την κίνηση του αυτοκινήτου. Τους τροχούς και το “χτισμένο” χιόνι χώριζαν μόλις μερικά χιλιοστά. Κατευθυνόμενοι την επομένη στο δρόμο που οδηγεί στην Καστοριά νιώθαμε κομπλεξικά απέναντι στους οδηγούς ταξί, που με τις παλιές Mercedes – χωρίς αλυσίδες, αλλά προφανώς με χιονολάστιχα – μας προσπερνούσαν ως άλλοι Φινλανδοί, οδηγώντας με διπλάσια ταχύτητα.

Σε μια καμπή του δρόμου, μια μικρή ανομοιογένεια της ασφάλτου οδήγησε σε μια αναπήδηση του πίσω μέρους της Lancia, και με δεδομένο ότι επέβαιναν και πίσω επιβάτες, στη συμπίεση της ανάρτησης, το χιόνι που είχε μαζευτεί στους θόλους πίεσε και ακινητοποίησε τους πίσω τροχούς – σαν να τράβηξα δηλαδή χειρόφρενο πάνω στη στροφή – γεγονός που οδήγησε ακαριαία σε ένα θεαματικό μισό τετ-α-κέ.

Τα εντατικά μαθήματα συμβίωσης με το χιόνι συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες… Τα συμπεράσματα πολλά, με κυριότερο ότι το χιόνι απαιτεί σεβασμό. Αυτό που αποκόμισα από τη συγκεκριμένη εμπειρία είναι ότι οι αλυσίδες σε βοηθούν μεν να κινηθείς όταν οι συνθήκες είναι προβληματικές, αλλά δεν αποτελούν τον προσφορότερο τρόπο για να ταξιδέψεις.

Στις χώρες που έχουν βαρύ χειμώνα η ζωή δεν σταματά. Ο κόσμος συνεχίζει να κινείται – όχι με αλυσίδες αλλά φορώντας τα κατάλληλα ελαστικά, ενώ το κράτος μεριμνά για τον συστηματικό καθαρισμό των δρόμων. Εκεί οι πολίτες μαθαίνουν να ζουν με το χιόνι και φυσικά γνωρίζουν να ανταπεξέρχονται αποτελεσματικά στις ιδιαίτερες αυτές οδηγικές συνθήκες. Εμείς ή που θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε τέτοιες συγκυρίες προκειμένου να αποκτήσουμε μια στοιχειώδη εξοικείωση ή να παραδεχθούμε την άγνοιά μας και να κάτσουμε στ’ αυγά μας όσο διαρκεί το φαινόμενο.