Αυτό που ζει τούτες τις μέρες ο κόσμος του ποδοσφαίρου, η Formula 1 το βίωσε και το ξεπέρασε πριν από 40 χρόνια.
Το ποδόσφαιρο άλλαξε. Ακόμα κι αν -για τον οποιονδήποτε λόγο- η European Super League δε γίνει πραγματικότητα και δεν γίνει σέντρα ούτε σε ένα ματς, το σκηνικό άλλαξε. Οι ισχυρές ομάδες, με την οικονομική ευρωστία των Αμερικανών ιδιοκτητών τους, αποφάσισαν πως αυτά που τους παράσχονταν από την UEFA δεν ήταν αρκετά. Ο κορωνοϊός δημιούργησε τρομερά ελλείμματα στα οικονομικά τους, κι επέλεξαν να κάνουν πράξη αυτό που προανήγγειλαν από το 2009 ακόμα: μία κλειστή λίγκα, με συγκεκριμένους συμμετέχοντες, σαφή οικονομικά πλαίσια, αυτορύθμιση και πώληση σε τηλεοπτικά δίκτυα και διαφημιστές.
Αν όλο αυτό σας θυμίζει το μοντέλο στο οποίο βασίζεται και λειτουργεί η Formula 1, δεν κάνετε λάθος, και φαντάζομαι δεν είστε οι μόνοι που έκαναν αυτόν τον παραλληλισμό.
Η ESL αποτελεί μία προσπάθεια των ισχυρών να γίνουν ισχυρότεροι, με πρόσχημα το καλό του ποδοσφαίρου και της προσπάθειας αναβάθμισής του, αλλά δεν είναι τίποτε παραπάνω από ανάγκη οικονομικής επιβίωσης και επιχειρηματικής βιωσιμότητας.
H Ρεάλ Μαδρίτης δεν είναι ποδοσφαιρικός σύλλογος στα μάτια του προέδρου και των μετόχων της: είναι μία Ανώνυμη Εταιρεία, με assets, κι έναν ισολογισμό που πρέπει να έχει σταθερά θετικό πρόσημο. Το πώς θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος αποτελεί δουλειά του Δ.Σ., που δεν νιώθει δεσμευμένο από συναισθηματισμούς, οπαδικά κινήματα και την κοινή γνώμη.
Έτσι δρα κι η Mercedes, η Ferrari, η McLaren. Δεν υφίστανται μέσω των ομάδων τους στη Formula 1 γιατί θέλουν να τιμήσουν κάποιου είδους κληρονομιάς, γιατί θέλουν να προσφέρουν στους θεατές ή το κοινό τους κάτι το ξεχωριστό. Βλέπουν διαφημιστικά οφέλη, προβολή σε μία διεθνή πλατφόρμα χωρίς προηγούμενο.
Θα πει κανείς, το ποδόσφαιρο δεν είναι έτσι. Είναι το «όμορφο παιχνίδι», το άθλημα του λαού. Ο καθένας μπορεί να πάρει μία μπάλα και να παίξει, σαν τα ινδάλματά του. Ελάχιστοι μπορούν να οδηγήσουν αγωνιστικό αυτοκίνητο.
«Τα χρήματα δεν μπορούν να είναι το πιο σημαντικό σε αυτό το όμορφο άθλημα,» δήλωσε ο προπονητής του Ολυμπιακού. Κι όμως, είναι.
Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το ποδόσφαιρο δεν προέκυψε πριν 12 μήνες λόγω του ιού και των συνεπειών του. Δε συμμερίζομαι την άποψη πως οι νέοι έχουν πλέον μικρότερο περιθώριο προσοχής, πως χάνουν το ενδιαφέρον τους σε ένα 90λεπτο ματς ή θέλουν οπωσδήποτε το Ρεάλ-Λίβερπουλ για να έχουν λόγο να στηθούν στην τηλεόραση. Η μετάθεση του προβλήματος είναι μία προσπάθεια που κάνει εκείνος που επιζητά να δείξει ότι έχει κάθε λόγο να προχωρήσει σε μία καταδικαστέα κίνηση.
Το ποδόσφαιρο έχει αποξενώσει εδώ και μία δεκαετία ένα μεγάλο μέρος του κοινού, με την πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων σε δίκτυα που μετά χρεώνουν υπέρογκα ποσά, πολλές φορές δυσανάλογα του επιπέδου του θεάματος που προσφέρουν. Το ποδόσφαιρο έγινε προϊόν πολύ πριν το European Super League. Απλά δεν έγινε κατανοητό από το κοινό, τους αναλυτές, όσο ακόμα οι Α.Ε. πουλούσαν συναισθηματισμό και οπαδικές φανφάρες στους καλόπιστους ρομαντικούς, που θεωρούσαν πως η ομάδα «τους» (αντιπαθώ αρκετά αυτές τις προσωπικές αντωνυμίες) δίνει μισή δεκάρα για την άποψή τους (φωτεινή εξαίρεση το γερμανικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο και το καθεστώς ιδιοκτησίας των ομάδων εκεί).
Αυτά τα συναισθηματικά ζητήματα τα έλυσε η Formula 1 με τη Συμφωνία Ομονοίας το 1980.
Οπαδοί υπάρχουν, και οι ομάδες ποντάρουν στο κοινό τους για έσοδα, αλλά όλοι γνωρίζουν πως η Mercedes θα βρίσκεται στο grid όσο η «τσέπη» της το επιτρέπει και το συμφέρον της τής το επιτάσσει. Όλοι οι συμμετέχοντες έχουν σαφείς στόχους: όσο πιο ψηλά τερματίσουν τη σεζόν, τόσο μεγαλύτερα τα έσοδά τους.
Δεν ήταν έτσι εξ αρχής. Επί τρεις δεκαετίες, η F1 έζησε αυτήν την άχαρη φάση του συναισθηματισμού, αλλά και της ανάγκης των ομάδων (και των οδηγών, ως ένα βαθμό) να έχουν ένα κομμάτι της οικονομικής «πίτας», που η FISA απολάμβανε μόνη της, χωρίς να προβλέπει ουσιαστικές πληρωμές προς τους συμμετέχοντες. Αυτοί κατέβηκαν σε απεργία, απείλησαν με αποχώρηση απ’ το σπορ, αλλά στο τέλος όλα αυτά αποδείχθηκαν μοχλός άσκησης πίεσης προς τους διοργανωτές, ώστε να πάρουν αυτό που ήθελαν και να υπογράψουν την Concorde Agreement.
Κι επειδή τα έξοδα ήταν το ίδιο αλόγιστα με τα έσοδα (για ορισμένους, την ελίτ), συναποφάσισαν -μετά από τέσσερις δεκαετίες- να βάλουν κι ένα όριο σε αυτόν τον τομέα, με το budget cap.
Δεν επιχειρείται να γίνει σύγκριση ποδοσφαίρου και Formula 1 – είναι δύο διαφορετικές εκφάνσεις του αθλητισμού, με διαφορές που ξεπερνούν τα ελάχιστα κοινά σημεία τους.
Το χρήμα τα ενώνει. Η απληστία, αν θέλετε.
Και είναι και μία καλοζυγισμένη «σφαλιάρα» σε όσους ακόμη αρνούνται να δουν το πρόβλημα, και πολύ περισσότερο από πού εκπορεύεται.
