O συνεργάτης των 4Τροχών, Παύλος Λάσκαρις, ανατρέχει στη σχεδόν 70χρονη ιστορία της εκπροσώπησης της Fiat στην Ελλάδα.
Με αφορμή την πρόσφατη συμφωνία για την εξαγορά της θυγατρικής της, Stellantis, που αντιπροσωπεύει στην Ελλάδα τις Abarth, Alfa Romeo Fiat, Fiat Professional και Jeep, ανατρέχουμε στη σχεδόν 70χρονη ιστορία της εκπροσώπησης της Fiat, της κάποτε δημοφιλέστερης εταιρείας στη χώρα μας.
Η ιστορία της Fiat στην Ελλάδα ξεκίνησε το 1954 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τότε αντιπρόσωπος της Fiat στην Αίγυπτο ήταν ο ένας αδελφός της πεθεράς του Ανδρέα Λάσκαρι, ο Παύλος Ζερβουδάκης. Η σύζυγός του ήταν ξαδέλφη του Τζιάνι Ανιέλι, εγγονού του ιδρυτή της Fiat, που διέμενε και στην Αίγυπτο από την εποχή του Πολέμου.
O Ανδρέας Λάσκαρις (1923-2005), πατέρας του υπογράφοντος, ήταν αρχικά στέλεχος στην Τράπεζα Αθηνών στην Αλεξάνδρεια, και από το 1946 εστάλη ως υποδιευθυντής στο κατάστημα της ίδιας τράπεζας στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής. Αναζητούσε βέβαια από το 1953, στα τριάντα του χρόνια δηλαδή, κάποια ευκαιρία να γυρίσει πίσω στην Ελλάδα. Την ευκαιρία τού τη βρήκε ο αδελφός της πεθεράς του, που τον κάλεσε στην Αλεξάνδρεια να γνωρίσει τον Τζιάνι Ανιέλι και να συζητήσουν αν υπήρχε η δυνατότητα να δημιουργηθεί μια αντιπροσωπεία Fiat στην Ελλάδα, όπερ και εγένετο.
Το 1955, λοιπόν, η οικογένεια Λάσκαρι γύρισε στην Ελλάδα! Ο Α. Λάσκαρις ήταν σε αναζήτηση συνεταίρων, για να μπορέσει να φτιάξει μια εταιρεία που θα αντιπροσώπευε τη Fiat. Δημιουργήθηκε λοιπόν η εταιρία ΕΤΑΛΛΑΣ ΑΕ, η έδρα της οποίας ήταν αρχικά στη γωνία των οδών Ακαδημίας και Κανάρη. Το κεφάλαιο της εταιρείας ξεκίνησε με 1.000.000 δραχμές και μέτοχοι ήταν ο Ανδρέας Λάσκαρις και ο Παναγιώτης Λυκουρέζος.
Πολύ σύντομα η έδρα της ΕΤΑΛΛΑΣ μεταφέρθηκε σε ένα γκαράζ στην οδό Καισαρείας στους Αμπελοκήπους, εκεί που είναι σήμερα το κατάστημα της Leroy Merlin, δίπλα στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο. Τα πρώτα χρόνια ήταν βέβαια πολύ δύσκολα, μιας και οι ετήσιες πωλήσεις της κάθε μάρκας ήταν στην Ελλάδα στις περισσότερες περιπτώσεις διψήφιοι αριθμοί.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 η αγορά του αυτοκινήτου στην Ελλάδα είχε φτάσει τις 21.400 μονάδες ετησίως. Τότε έγινε και μια νέα εταιρεία, η ΤΡΑΚΤΕΛΛΑΣ ΑΕ, η οποία πήγε στο καινούργιο ιδιόκτητο κτίριό της, στη Λεωφόρο Συγγρού 73, στο οποίο σήμερα στεγάζεται ένα μέλος του δικτύου της Toyota. Στη νέα εταιρεία μέτοχοι ήταν ο Α. Λάσκαρις, ο Χ. Πανόπουλος, άνθρωπος με κάποια πείρα στην εμπορία του αυτοκινήτου, και ο Θ. Πασχαλίδης, επενδυτής από την Κωνσταντινούπολη.
Το κεφάλαιο της εταιρείας ανήλθε στα 5 εκατομμύρια. Στη Θεσσαλονίκη, παράλληλα, έγινε από τον Α. Λάσκαρι και τον Θεσσαλονικιό πολιτικό Νίκο Ζαρντινίδη η εταιρεία ΝΟΡΘΕΛΛΑΣ, με κατάστημα Fiat, που είχε την ευθύνη της Fiat για όλη τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θράκη. Στην Πάτρα έγινε μία ακόμα εταιρεία, η ΔΥΤΕΛΛΑΣ, με την ευθύνη της Fiat για την Πελοπόννησο και την Ήπειρο.
Το 1967 έγινε από την ΤΡΑΚΤΕΛΛΑΣ, σε συνεργασία με την εφημερίδα «ΕΞΠΡΕΣ», η πρώτη προσπάθεια να αποκτήσει η Ελλάδα ένα σωστό περιοδικό για το αυτοκίνητο. Έτσι γεννήθηκε το περιοδικό Auto Express, με αρχισυντάκτη τότε τον Κώστα Καββαθά! Στο Auto Express γεννήθηκε αργότερα και το «Βαρόμετρο», που μετακόμισε στους 4Τροχούς περί το 1990, και συνεχίζει από τότε, κάθε μήνα, στο περιοδικό που διαβάζετε.
Η Fiat για την περίοδο 1965-1969 είχε 10.739 πωλήσεις, που σήμαινε ποσοστό αγοράς 12,2%, και που ήταν για τη μάρκα το μεγαλύτερο ποσοστό εκτός Ιταλίας, πράγμα που εθεωρείτο από τους Ιταλούς μεγάλη επιτυχία της αντιπροσωπείας τους.
Τη δεκαετία του ’70 η Fiat Torino θέλησε να έχει μια συντονισμένη εμπορική πολιτική από πλευράς μάρκετινγκ, ανάπτυξης δικτύου και after sales, για όλη την Ελλάδα. Έτσι συνενώθηκε η ΤΡΑΚΤΕΛΛΑΣ και η ΝΟΡΘΕΛΛΑΣ, και μπήκε και η ίδια η Fiat Τorino ως μέτοχος, με 15% της νέας εταιρείας ΠΑΝΕΛΛΑΣ. Στα πρώτα χρόνια της ΠΑΝΕΛΛΑΣ, εκπρόσωπος της Fiat και μέλος του ΔΣ ήταν στέλεχος από το δικηγορικό γραφείο Σημίτη, ενώ αργότερα συμμετείχε στα ΔΣ της εταιρείας ως εκπρόσωπος της Fiat ο Κώστας Σημίτης!
Τη δεκαετία αυτή δημιουργήθηκε και η εταιρεία ΑΥΤOΤΕΧΝΙΚΑ ΑΒΕΕ, με έδρα ένα νέο κτίριο στην Αγίας Άννης στον Βοτανικό, εταιρεία που θα ήταν υπεύθυνη για όλη τη δραστηριότητα after sales και ανταλλακτικά του group Fiat στην Ελλάδα. Στα εγκαίνια του κτιρίου, του μεγαλύτερου τότε σε μέγεθος στα Βαλκάνια στο είδος του (συνεργείο και ανταλλακτικά), ήταν παρόντες πολλά στελέχη της Fiat Torino, καθώς και ο Ουμπέρτο Ανιέλι, αδελφός του προέδρου της Fiat.
Η ελληνική αγορά τη δεκαετία του ’70 έφτασε τα 580.924 επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ η συμμετοχή της Fiat ήταν από 13,5% έως 17,5%, πράγμα που της έδινε την πρώτη θέση στην αγορά, με 81.520 αυτοκίνητα και 14,0% μέσο όρο συμμετοχής για τη δεκαετία, η οποία ήταν και η καλύτερη περίοδος για τη Fiat στην Ελλάδα.
Στιγμιότυπο από το πρώτο συνέδριο αντιπροσώπων της Fiat. Πίσω από την κυρία που χειρίζεται τον προβολέα διαφανειών κάθονται (από αριστερά προς τα δεξιά) οι Παύλος και Ανδρέας Λάσκαρις.
Η αγορά του αυτοκινήτου το 1980 ξεκίνησε σε καταστρεπτικά επίπεδα, μετά το διπλασιασμό όλων των φόρων στην αγορά ενός αυτοκινήτου, που έγινε ξαφνικά από την κυβέρνηση στις 2 Ιούλιου του 1979. Έτσι, η αγορά έπεσε από τα 119.814, που έφτασε το 1978, στα 35.672 αυτοκίνητα το 1980, πτώση δηλαδή 71%.
Όλη η δεκαετία του ’80 έφτασε τα 627.321 ΙΧ αυτοκίνητα, σημειώνοντας μια αύξηση μόνο 8% έναντι της δεκαετίας του ’70. Η Fiat με 32.387 αυτοκίνητα, δηλαδή 60% κάτω από την προηγούμενη δεκαετία, κάλυψε ένα χαμηλό 5,2% της αγοράς έναντι του 14,0% της δεκαετίας του ’70.
Το 1980 έκλειναν και τα 25 χρόνια της δραστηριότητας του Ανδρέα Λάσκαρι και των συνεταίρων του με τη Fiat. Προς τούτο έγινε εκείνη τη χρόνια μια μεγάλη δεξίωση στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», στην οποία παρέστησαν πολλά στελέχη του Gruppo Fiat· ο πρόεδρος της Fiat, Τζιάνι Ανιέλι, και πολλοί Έλληνες επιχειρηματίες. Της βραδινής δεξίωσης προηγήθηκε το μεσημέρι ένα γεύμα εργασίας με έξι υπουργούς της κυβέρνησης τότε του Γ. Ράλλη.
Η Fiat δημιούργησε εκείνα τα χρόνια ένα δικό της γραφείο, τη Fiat Αθηνών, που ασχολείτο με το μάρκετινγκ για την ελληνική αγορά. Το γραφείο αυτό της Fiat στελεχώθηκε από έναν Ιταλό διευθυντή, μία γραμματέα και δύο στελέχη από την ΠΑΝΕΛΛΑΣ για το συντονισμό με την εταιρεία.
Η αντιπροσωπεία της Fiat αλλάζει χέρια
Τον Ιούλιο του 1984 η Fiat κοινοποίησε στην ΠΑΝΕΛΛΑΣ επιστολή στην οποία έγραφε ότι η σύμβαση αντιπροσώπευσης δε θα ανανεωνόταν για την επόμενη χρονιά. Γνωρίζαμε τότε ότι η Fiat Αθηνών είχε αρχίσει συζητήσεις για μια νέα σύμβαση με τον τότε αντιπρόσωπο των τρακτέρ Fiat στην Ελλάδα. Αργότερα έγινε γνωστό ότι θα υπέγραφαν συμβόλαιο με την εταιρεία Ν. Παπαϊωάννου ΑΕ. Η συμφωνία αυτή διήρκεσε δύο-τρία χρόνια, διότι η Fiat αποφάσισε τελικά να κάνει δική της εταιρεία, τη Fiat Auto Hellas, να αντιπροσωπεύει δηλαδή τον εαυτό της στην Ελλάδα.
Τη δεκαετία του ’90, η Fiat Auto Hellas πραγματοποίησε 156.399 πωλήσεις ΙΧ, που σήμαινε ποσοστό συμμετοχής στην ελληνική αγορά 9,7% στο σύνολο της αγοράς αυτοκινήτων, που έφτασε τότε τα 1,6 εκατομμύρια αυτοκίνητα. Αξίζει να σημειωθεί πως το ’92 και το ’93 ήταν τα πρώτα δύο χρόνια που υπήρξε κίνητρο απόσυρσης παλαιών αυτοκινήτων και αντικατάστασης από «καθαρό» αυτοκίνητο.
Τη δεκαετία του 2000, η Fiat Auto Hellas πραγματοποίησε 157.456 πωλήσεις επιβατικών αυτοκινήτων, που αντιπροσώπευε ποσοστό συμμετοχής στην ελληνική αγορά μόνο 5,8%, επί του συνόλου της δεκαετίας, που ήταν 2,69 εκατομμύρια αυτοκίνητα. Μην ξεχνάμε ότι το 2004 είχαμε, λόγω Ολυμπιακών Αγώνων 289.751 ταξινομήσεις καινούργιων αυτοκινήτων μόνο σε ένα χρόνο, που είναι και το ρεκόρ αγοράς για την Ελλάδα.
Τη δεκαετία του 2010, η Fiat Auto Hellas σημείωσε 56.934 πωλήσεις ΙΧ, που σήμαινε ποσοστό συμμετοχής στην ελληνική αγορά 6,4% στο σύνολο των ταξινομήσεων της δεκαετίας, που άγγιξε τα 893.556 αυτοκίνητα, 67% πιο κάτω από τα νούμερα της προηγούμενη δεκαετίας.
Στα τρία χρόνια της τρέχουσας δεκαετίας η Fiat Group Automobiles Hellas θα φτάσει περί τις 16.800 πωλήσεις ΙΧ, που σημαίνει ποσοστό συμμετοχής στην ελληνική αγορά 4,0% επί του συνόλου της περιόδου 2020-2022, που θα φτάσει περί τα 425.000 αυτοκίνητα.
Για τα υπόλοιπα χρόνια της τρέχουσας δεκαετίας, η Fiat θα περάσει ξανά σε ελληνικά χέρια, και οι πιθανότητες να βελτιώσει την απόδοσή της στην ελληνική αγορά θα είναι εφικτή, γνωρίζοντας τη δυναμικότητα του ομίλου Θ. Βασιλάκη. Αυτό όμως εξαρτάται και από το τι θα κάνει η μάρκα ως προς την παραγωγή νέων μοντέλων τα επόμενα χρόνια, και ιδιαίτερα στην κατηγορία «Β», όπου η Fiat ήταν πάντα πολύ δυνατή, αλλά από την οποία απουσιάζει για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια._ Π. Λ.