Ο Ayrton Senna άφησε τα πάντα στη Formula 1 διαφορετικά πίσω του και, σαν ένας πραγματικός ήρωας, πίεσε τον κόσμο του μηχανοκίνητου αθλητισμού να κινηθεί προς μια καινούργια κατεύθυνση.
Είναι δύσκολο να διανοηθεί κανείς ότι έχουν περάσει 29 χρόνια από εκείνη την καταραμένη Πρωτομαγιά, Πάσχα καθολικών και ορθόδοξων χριστιανών. Πρόκειται για έναν από τους πιο… διάσημους θανάτους στην ιστορία – όχι μόνο του μηχανοκίνητου αθλητισμού. Το θάνατο ενός παγκοσμίως γνωστού ειδώλου, τον οποίο παρακολούθησαν ζωντανά στην τηλεόραση εκατομμύρια άνθρωποι. Η Βραζιλία του τον τίμησε ως εθνικό ήρωα, που αντιπροσώπευε ό,τι καλύτερο είχε να επιδείξει αυτό το ταλαιπωρημένο κράτος, και κήρυξε εθνικό πένθος το τριήμερο μετά το θάνατό του, ενώ η Selecao του αφιέρωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου που κατέκτησε το 1994. Τριάντα σχεδόν χρόνια μετά, το όνομα Senna ηχεί στη Βραζιλία σαν μια ανώτερη δύναμη, που βοηθά τους μη έχοντες της χώρας αυτής. Αυτή η κληρονομιά είναι και η πιο σημαντική, πέραν οποιουδήποτε επιτεύγματος στην πίστα.
Το Instituto Ayrton Senna, που συνεργάζεται άμεσα με την UNESCO, λειτουργεί σε ολόκληρη την επικράτεια της Βραζιλίας και, χρησιμοποιώντας την υστεροφημία του Senna, έχει καταφέρει να βοηθήσει περίπου 10 εκατ. παιδιά και εφήβους. Βασικός στόχος του είναι να λάβει η νεολαία της Βραζιλίας σωστή εκπαίδευση, αναπληρώνοντας το κενό της δυσλειτουργίας του κρατικού φορέα. Την ιδέα αυτής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας είχε εκφράσει ο ίδιος ο Senna δύο μήνες πριν από το θάνατό του στην αδερφή του, Βιβιάν, η οποία την εκπλήρωσε τον Ιούλιο του 1994 και έκτοτε αποτελεί την ψυχή του IAS. Σκοπός του είναι η εξάλειψη της κοινωνικής ανισότητας στη Βραζιλία, και σε αυτόν έχει επενδύσει πάνω από 60 εκατ. ευρώ. Αξίζει να αναλογιστεί κανείς το μέγεθος της φιλοδοξίας του ΙΑS, μελετώντας μερικά στοιχεία για τη Βραζιλία, η οποία αποτελεί τη 10η πιο ισχυρή οικονομία στον κόσμο, αλλά το 60% του εργατικού δυναμικού της δεν έχει τελειώσει το Δημοτικό και η μέση διάρκεια εκπαίδευσης των Βραζιλιάνων είναι μόλις 3,5 έτη… Μέρος των εσόδων του IAS προέρχεται από την πώληση του δικαιώματος χρήσης του ονόματος «Senna» σε εταιρείες που προωθούν προϊόντα, καθώς ο μύθος πουλάει ακόμη, δημιουργώντας μια επικερδή επιχείρηση. Επικερδής και χρήσιμος στην προσπάθεια προσέγγισης των παιδιών είναι και ο 8χρονος ήρωας κόμικς Senninha, που λανσαρίστηκε από τον ίδιο τον Senna το Φεβρουάριο του 1994 και συνεχίζει ακάθεκτος στις περιπέτειές του. Αυτό το ασύλληπτο κοινωνικό έργο είναι ο Senna σήμερα, 29 χρόνια μετά το χαμό του.
Σίγουρα, το θρύλο διόγκωσε ο αρκετά μυστηριώδης ως προς τα αίτια της μηχανικής κατάρρευσης που οδήγησε τη Williams στον τοίχο της Tamburello θάνατός του. Ωστόσο, ακόμα και όταν ζούσε, ο Senna απέπνεε μια ξεχωριστή αύρα γύρω του. Η προσωπικότητά του ακτινοβολούσε το γεγονός ότι ήταν εκπληκτικά χαρισματικός. Μην αφήνοντας τίποτα στην τύχη, εισχώρησε σε δύσβατα βάθη του νου, απρόσιτα στη μάζα, σε μια αέναη προσπάθεια επέκτασης των ορίων. Σε κάθε επίπεδο. Για να πας ταχύτερα, πρέπει να διαθέτεις πνευματική διαύγεια που να προσεγγίζει αυτήν των σαμάνων του Κάρλος Καστανέντα. Ο Senna προπονήθηκε εξαντλητικά -και- σε αυτόν τον τομέα, βιώνοντας υπερβατικές εμπειρίες που ελάχιστοι άνθρωποι είναι τυχεροί να γνωρίσουν. Προσπάθησε, μάλιστα, να τις περιγράψει αφαιρετικά, κάτι που τον ξεχώρισε για πάντα από τους συναδέλφους του, σύγχρονους και άλλων γενεών, και τον έφερε φυσικά στο στόχαστρο. Παρά το γεγονός ότι όλοι οι οδηγοί αγώνων βρίσκονται σε μια κατάσταση «trance» όταν αγωνίζονται, ο κόσμος τους βασίζεται σε μετρήσιμα φυσικά φαινόμενα και αρνείται ακόμα και την ύπαρξη της τύχης. Ο Senna, όμως, βρέθηκε σε ένα διανοητικό αδιέξοδο, προσπαθώντας να εξηγήσει εμπειρίες στις οποίες το υποσυνείδητο κομμάτι του νου είχε αναλάβει τον έλεγχο. Αναγκαστικά, ενστερνίστηκε την πίστη ότι υπάρχουν πράγματα πέραν του κόσμου που αποκαλύπτουν τα αισθητήρια όργανα του ανθρώπου, καταστάσεις που δεν μπορεί να εξηγήσει η λογική. Ο προπονητής και γκουρού του, Νούνιο Κόμπρα, του είχε διδάξει την τεχνική του διαλογισμού, που είχε υιοθετήσει από τη διδασκαλία του Ζεν, ενώ είχε δανειστεί και στοιχεία και από το Τάι Τσι Τσουάν, για να έχει πλήρη έλεγχο σε πνεύμα και σώμα. Ωστόσο, ο Σένα έφτασε σε καινούργια επίπεδα των πρακτικών αυτών. Η τελειοθηρική και απολύτως επαγγελματική προσέγγισή του ανάγκασε τους μεταγενέστερους πιλότους να ακολουθήσουν το παράδειγμά του, δείχνοντας το δρόμο για τη μετάβαση από τους τύπους του μότο «sex, drugs & rock ʼnʼ roll» στους αφοσιωμένους υπεραθλητές των ημερών μας. Αιωνίως ανικανοποίητος, απρόσιτος, χαμένος σε απύθμενες σκέψεις που αφορούσαν μονάχα ένα πράγμα: την ολοκληρωτική επικράτηση στην πίστα. Οποιαδήποτε στιγμή. Η προσωπικότητά του και οι ικανότητές του φρόντιζαν για την κινητοποίηση των ανθρώπων που εργάζονταν για αυτόν στην εκάστοτε ομάδα, ένα μήνυμα που έλαβαν και εφάρμοσαν και άλλοι μεγάλοι οδηγοί έπειτα από αυτόν.
Ο Senna διέθετε μια ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αίσθηση της πρόσφυσης που είχε τη δυνατότητα να παράσχει το μονοθέσιό του ανά πάσα στιγμή, γεγονός που τον έκανε υπεράνθρωπα καλύτερο από τους αντιπάλους του στο βρεγμένο, όπου οι διαφορές απόδοσης των μονοθεσίων εξισώνονται και οι οδηγικές ικανότητες τονίζονται. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που σε βρεγμένη πίστα με slick ελαστικά ο Senna ήταν ταχύτερος από τους άλλους, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν ελαστικά βροχής! Είχε ακονίσει τις ικανότητές του στο βρεγμένο από μικρός, όταν σε έναν από τους πρώτους του αγώνες καρτ τα θαλάσσωσε στη βροχή και ορκίστηκε να μην επιτρέψει να συμβεί ξανά κάτι τέτοιο. Από εκείνη την ημέρα, όποτε έβρεχε, ο Senna βρισκόταν στην πίστα με το καρτ του για δοκιμές. Επίσης, ανήγαγε σε επιστήμη την κατάκτηση της pole position – όταν αυτή σήμαινε πολύ περισσότερα από ό,τι τώρα. Πώς; Με την ανίχνευση της πίστας πριν από την επίτευξη της απόλυτης επίδοσης, την επιλογή της κατάλληλης στιγμής στα τελευταία λεπτά της διαδικασίας, που η πίστα έχει στρωθεί με λάστιχο και παρέχει περισσότερη πρόσφυση, την εξασφάλιση καθαρής πίστας μέσω της διατήρησης επαρκούς απόστασης από τα υπόλοιπα μονοθέσια στην πίστα. Και, φυσικά, με την απόλυτη αυτοσυγκέντρωση, την εύρεση του -επιπλέον- ψυχικού αποθέματος που απαιτείται για την εξόρυξη του μέγιστου από τον εξοπλισμό μίας χρήσεως που χρησιμοποιούνταν στις κατατακτήριες δοκιμές, όπως ήταν οι ειδικοί κινητήρες, που απέδιδαν περισσότερους από 1.000 ίππους την εποχή των τούρμπο, και τα ελαστικά, που δε διαρκούσαν περισσότερους από τρεις γύρους. Αξίζει να αναφερθεί ότι στους 32 αγώνες που απάρτισαν τη δεύτερη και την τρίτη σεζόν του στην F1 (1985 και 1986) κατέκτησε την pole σε 15 από αυτούς με ένα μονοθέσιο (τη Lotus) που ήταν σαφές ότι δεν είχε τη δυνατότητα να κάνει κάτι τέτοιο με οποιονδήποτε άλλο στο τιμόνι.
Ο Σένα είχε αναπτύξει μια μανιακή εμμονή με τον Prost, o οποίος ήταν ο καλύτερος οδηγός της F1 όταν ο Βραζιλιάνος έκανε τα πρώτα βήματά του σε αυτόν το χώρο. Στο μυαλό του, για να εδραιωθεί στην κορωνίδα του μηχανοκίνητου αθλητισμού, έπρεπε να νικήσει τον καλύτερο. Είχε ήδη εξασφαλίσει μία θέση στην ομάδα του Γάλλου, τη McLaren, για το 1988 πίσω από την πλάτη του Prost, ο οποίος διατυμπάνιζε ότι… ο ίδιος είχε προτείνει τη μεταγραφή. Προσγειώθηκε σε αυτήν, όντας το αγαπημένο παιδί της Honda (λόγω της ασυμβίβαστης εργασιακής ηθικής του, που στους Ιάπωνες αντανακλούσε την αφοσίωση ενός σαμουράι), η οποία παρείχε τους κινητήρες της για πρώτη φορά στη McLaren. Μέσα στη χρονιά, ο Senna είχε καταφέρει να κάνει την ομάδα του Prost να υποστηρίζει ισόποσα αμφότερους, ενώ μέχρι τα μέσα του 1989 ήταν αποκλειστικά δική του, με τον Γάλλο να κατευθύνεται προς τη Ferrari. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η αλλαγή κύρους, μεσολάβησαν μονομαχίες στην πίστα που ήταν από συναρπαστικές έως άκρως επικίνδυνες, ένας ψυχολογικός πόλεμος άνευ ορίων, συστηματική λασπολογία μέσω δηλώσεων, αθέτηση αγωνιστικών υποσχέσεων και ανειλικρινείς συμφιλιώσεις, ο διαχωρισμός της McLaren σε δύο στρατόπεδα και η άρνηση ανταλλαγής βλέμματος μεταξύ δύο ανθρώπων που υποτίθεται ότι ήταν υποχρεωμένοι να συνεργάζονται. Ο Prost δεν ήταν ποτέ διατεθειμένος να ρισκάρει όσο ο Senna στην πίστα. Για αυτό και η μονομαχία μεταξύ τους άφησε λίγες αμφιβολίες για το ποιος ήταν ο ταχύτερος. Ο Senna, όμως, δε θα μπορούσε να είχε γίνει ποτέ τόσο καλός, εάν ο Prost δεν τον είχε εξωθήσει στα όριά του, κυρίως σε ψυχολογικό επίπεδο.
ΣΤΙΓΜΕΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
- Η πρώτη σημαντική έκλαμψη οδηγικής ιδιοφυίας του Senna ήρθε στο βρεγμένο Μονακό το 1984, στην πιο απαιτητική χάραξη του Πρωταθλήματος, την οποία συναντούσε για πρώτη φορά. Με την επιεικώς απαράδεκτη Toleman πλησίαζε -με ρυθμό 3 δλ. στο γύρο μερικές φορές- τον επικεφαλής, Προστ με τη McLaren (μακράν το καλύτερο μονοθέσιο εκείνης της χρονιάς), όταν ο αλυτάρχης, Τζάκι Ιξ, διέκοψε πρόωρα τον αγώνα και χάρισε τη νίκη στον Γάλλο.
- Την ίδια χρονιά στο Ντάλας των ΗΠΑ (όπου έλυσε τις υπερβολικά σφιχτοδεμένες ζώνες του!) ακούμπησε τον ίδιο τοίχο δύο φορές και ισχυρίστηκε ότι αυτό συνέβη διότι το συγκεκριμένο τσιμεντένιο μπλοκ (από τα πολλά που περιέφραζαν τη χάραξη της «πίστας») είχε μετακινηθεί. Ο αρχιμηχανικός του, Πατ Σίμοντς, έμεινε έκπληκτος όταν έλεγξε το σημείο και διαπίστωσε ιδίοις όμμασι ότι ο Senna είχε δίκιο, με την προκληθείσα από την επαφή ενός άλλου μονοθεσίου με τον τοίχο μετακίνηση να μετριέται σε χιλιοστά!
- Ήταν λογικό ότι η πρώτη του νίκη θα ερχόταν σε βρεγμένη πίστα. Το 1985 κατακλυσμιαία πλημμύρα «έπνιξε» το Εστορίλ, και ο Senna απλώς «περπάτησε στο νερό», για να τερματίσει 1 λεπτό εμπρός από οποιονδήποτε άλλον!
- Κατά τη διάρκεια των πρώτων δοκιμών της Lotus με τον κινητήρα της Honda τον Αύγουστο του 1986 ο Senna διαισθάνθηκε ένα πρόβλημα που δεν είχαν αποκαλύψει τα δεδομένα της τηλεμετρίας του ιαπωνικού V6 και επέστρεψε αργά στα pit, αφήνοντας άφωνους τους Ιάπωνες, που κατόπιν διαπίστωσαν ότι είχε δίκιο, αφού ο στροφαλοφόρος άξονας είχε παρουσιάσει εκτεταμένη φθορά. Το σκηνικό επαναλήφθηκε και πάλι σε δοκιμές εξέλιξης του 1991.
- Η πιο καθοριστική ίσως στιγμή στην καριέρα του Senna ήταν η ήττα στο Μονακό το 1988, όπου προηγούνταν με 50 δλ. διαφορά επί του Prost, όταν ο Γάλλος άρχισε να τον πιέζει -ψυχολογικά- αυξάνοντας το ρυθμό του. Ο Senna απάντησε και, όταν κλήθηκε να κατεβάσει το ρυθμό του, έχασε την αυτοσυγκέντρωσή του και προσέκρουσε στις μπαριέρες. Είχε για πρώτη φορά εισέλθει σε ένα φαντασιακό τούνελ, όπου οδηγούσε υποσυνείδητα και χωρίς φραγμούς, κάτι που τον είχε φοβίσει αλλά και μαγνητίσει. Το επακόλουθο λάθος τον σημάδεψε βαθιά και του πήρε δύο μήνες -σύμφωνα με δηλώσεις του- να ανακάμψει από αυτό, εντός των οποίων συντελέστηκε μεγάλο μέρος της προσωπικής του εξέλιξης και απέκτησε τα πολεμοφόδια για να παλέψει μέχρι το τέλος για τον τίτλο του 1988, τον οποίο εξασφάλισε στην Ιαπωνία.
- Εκεί του έσβησε ο κινητήρας στην εκκίνηση, αλλά κατάφερε να ανακάμψει από τη 14η θέση και να αποσπάσει την πρωτοπορία από τον Prost, για να ανακηρυχθεί Παγκόσμιος Πρωταθλητής για πρώτη φορά. Πίστεψε, μάλιστα, ότι είδε την εικόνα του Ιησού στους τελευταίους γύρους του αγώνα!
- Το 1989 πήρε εκδίκηση από τον Prost στο Μονακό, όπου νίκησε με 52 δλ. διαφορά από τον Γάλλο, χωρίς να έχει 1η και 2η σχέση στο κιβώτιο (σε μια χάραξη που χρησιμοποιούνται κατά κόρον), κάτι που είχε αποκρύψει από την ομάδα, για να μην το μάθει ο team mate του.
- Η πιο δύσκολη αλλά και συναισθηματικά φορτισμένη νίκη του ήταν η πρώτη στην πατρίδα του, το 1991. Με κράμπες σε ολόκληρο το επάνω μέρος του σώματός του από τις σφιχτοδεμένες ζώνες, ο Senna είχε μείνει χωρίς 4η στους τελευταίους 30 γύρους και διήνυσε τους τελικούς 7 μονάχα με 6η σχέση στο κιβώτιο! Λίγα μέτρα έπειτα από τη γραμμή τερματισμού, ο κινητήρας του παρέδωσε το πνεύμα και όταν ανέβηκε στο βάθρο είχε δυσκολία να σηκώσει ακόμα και το τρόπαιο του νικητή…
- Το 1991 στην Ισπανία, διαγράφοντας ένα τετ-α-κε σε νωπή πίστα ακριβώς εμπρός από τον Μίκαελ Σουμάχερ, πρόλαβε να βάλει όπισθεν, η οποία ήταν κλειδωμένη, προς αποφυγήν ακούσιας επιλογής της, έτσι ώστε να αποφύγει τη σύγκρουση.
- Στο Μονακό το 1992 ένα χαλαρό μπουλόνι κόστισε στον Nigel Mansell μια σίγουρη νίκη επτά γύρους πριν από τον τερματισμό. Ο Βρετανός, έπειτα από το έκτακτο pit stop του, βρέθηκε πίσω από τον Senna και «κατάπιε» τη διαφορά που τους χώριζε. Οι δυο τους έδωσαν μία από τις συναρπαστικότερες μάχες όλων των εποχών στους τελευταίους γύρους, κινούμενοι πολύ πάνω από τα όρια.
- Στο Ντόνινγκτον Παρκ το 1993 o Senna έκανε έναν από τους καλύτερους γύρους στην ιστορία της Formula 1, προσπερνώντας στον εναρκτήριο σαν σταματημένους τέσσερις αντιπάλους του μέσα σε 4 χλμ. βρεγμένου οδοστρώματος. Στις μετέπειτα μικτές συνθήκες ήταν σε δύο φάσεις του αγώνα ταχύτερος του Prost με σλικ ελαστικά σε βρεγμένη πίστα, ενώ ο Γάλλος διέθετε ελαστικά βροχής στην αδιαμφισβήτητα ανώτερη Williams. Ο Senna τερμάτισε 1:23 εμπρός από οποιονδήποτε άλλο, έχοντας ρίξει γύρο στον 3ο Prost, που πραγματοποίησε επτά αλλαγές ελαστικών.
- Πάλι το 1993 ο Senna κατέκτησε την έκτη νίκη του στο Μονακό, με ένα γερό διάστρεμμα στον αριστερό του αντίχειρα από ένα ατύχημα στις ελεύθερες δοκιμές της Πέμπτης.
Η ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΗ F1
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
