H McLaren ανακοίνωσε την Κυριακή το θάνατο του μετόχου της από το 1984, Mansour Ojjeh, στα 68 του χρόνια.
Παρ’ ότι προτιμούσε να παραμένει στο παρασκήνιο καθώς δεν ήταν οπαδός των φώτων της δημοσιότητας, αυτός ο αινιγματικός δισεκατομμυριούχος διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην πορεία της McLaren τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
Γεννημένος στις 25 Σεπτεμβρίου του 1952 στο Παρίσι, ο Mansour Ojjeh (με σπουδές στη διοίκηση επιχειρήσεων σε Γαλλία και ΗΠΑ) εμφανίστηκε στο προσκήνιο της Formula 1 στο Ιταλικό GP του 1978. Η μητέρα του, Irene ήταν Γαλλίδα και ο πατέρας του, Akram Ojjeh (1918-1991), ήταν γεννημένος στη Συρία με σπουδές στη Γαλλία. Επιχειρηματίας και βιομήχανος, είχε ιδρύσει την TAG (Technologies d’Avant Garde) το 1975.
Η TAG είχε διάφορες δραστηριότητες σε πολλαπλούς κλάδους (κατασκευαστική, μεσιτική, αεροπορικές) κυρίως μεταξύ Γαλλίας και Σαουδικής Αραβίας ενεργώντας ως μεσάζοντας στην αγοραπωλησία οπλικού εξοπλισμού για το Υπουργείο Αμύνης της αραβικής χώρας. Ο Akram ήταν άνθρωπος με μεγάλη επιρροή και του είχαν αποδοθεί τα παράσημα του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής στη Γαλλία, του Τάγματος του Λεοπόλδου Β’ στο Βέλγιο και του Τάγματος του Νασάου της Οράγγης στην Ολλανδία. Στη συλλογή της οικογένειας υπήρχαν έργα των Picasso, Renoir και Van Gogh.
Williams
Ο Charlie Crichton-Stuart, φίλος του Frank Williams από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν ακόμα ο Frank έτρεφε ελπίδες να γίνει οδηγός αγώνων, είχε γίνει στα τέλη της δεκαετίας του 1970 πωλητής πολυτελών αυτοκινήτων. Μέσω αυτής της δουλειάς είχε γνωρίσει τον πρίγκιπα Muhammed bin Fahd, γιο του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας και του είχε προτείνει την ιδέα να επενδύσει στη Williams, η οποία διέθετε ήδη σπόνσορα την σαουδαραβική αεροπορική εταιρεία Fly Saudia από το 1977. O πρίγκιπας Muhammed διοικούσε μια διεθνή χρηματιστηριακή εταιρεία εν ονόματι Albilad, η οποία επίσης έγινε σπόνσορας της Williams.
Τις ημέρες διεξαγωγής του Grand Prix στο Μονακό το 1978, ο Ojjeh βρισκόταν στη Γαλλία μαζί με τον πρίγκιπα Muhammed και είχε έρθει σε επαφή με τον Frank Williams Από εκείνο τον αγώνα και έπειτα, ο Ojjeh παρατηρούσε με ενδιαφέρον την πορεία της Williams, αναγνωρίζοντας τα οφέλη να διαφημίσει μέσω της ομάδας την TAG. Έτσι κι έγινε, καθώς το λογότυπο της TAG εμφανίστηκε στο μονοθέσιο της Williams στα τελευταία GP του 1978.
Ο Ojjeh είχε σχολιάσει επ’ αυτού: «Γνώριζα τις εταιρείες και τους ανθρώπους. Ήρθαν σε εμένα και είπαν Mansour, έχουμε μια τρύπα στο budget, θες να μας βοηθήσεις; Μίλησα στον πατέρα μου και λόγω των ανθρώπων που βρίσκονταν πίσω από τις σαουδαραβικές εταιρίες οι οποίες ήταν ήδη σπόνσορες του Frank, έδωσε το ΟΚ». Η Williams κατέκτησε δύο Πρωταθλήματα Οδηγών (το 1980 με τον Alan Jones και το 1982 με τον Keke Rosberg) και ένα Κατασκευαστών (1980) με σπόνσορα την TAG. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, το ετήσιο εισόδημα της οικογένειας Ojjeh από τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες είχε εκτιμηθεί στα 350 εκατομμύρια δολάρια.
Προσέγγιση Dennis
O Mansour, μαζί με τον αδερφό του Aziz έγιναν τακτικοί επισκέπτες των paddock και το 1981 η TAG έγινε ο βασικός σπόνσορας της Williams. Καθώς ο Mansour ερωτευόταν όλο και περισσότερο τη Formula 1, αναζητούσε τρόπους να αυξήσει την ανάμιξή του στο σπορ. Καθώς οι κινητήρες turbo είχαν αποδείξει την ανταγωνιστικότητά τους, όλες οι ομάδες έψαχναν να συνεργαστούν με κάποια αυτοκινητοβιομηχανία που θα μπορούσε να τους προμηθεύει. Η McLaren, με τον Ron Dennis επικεφαλής, ήθελε να συνάψει συνεργασία με την Porsche, αλλά χρειαζόταν χρηματοδότηση.
Ο Dennis προσέγγισε τον Ojjeh στο GP Βραζιλίας του 1981. Ο Ojjeh αρχικά συμφώνησε, με την προϋπόθεση ότι οι κινητήρες θα είναι διαθέσιμοι και στη Williams. Αφότου έγινε σαφές ότι κάτι τέτοιο δε θα ήταν ιδανικό για καμία από τις δύο ομάδες, ο Ojjeh άρχισε να μειώνει την επένδυσή του στη Williams και η συμφωνία για τη συνεργασία με την Porsche υπογράφηκε το Δεκέμβριο του 1982. Η TAG επένδυσε 5 εκατ. δολάρια στο εγχείρημα.
Όπως έχει δηλώσει ο Ojjeh, «Με τη Williams ήμασταν ένας σπόνσορας. Αλλά γινόταν ολοένα και πιο ακριβό και ήξερα ότι ο Ron προσπαθούσε να χρηματοδοτήσει έναν κινητήρα. Με προσέγγισε, και αποφασίσαμε ότι εάν ήταν να επενδύσουμε χρήματα, ας μας ανήκει κάτι. Το έθεσα στον πατέρα μου, ότι το χρηματοδοτούμε, η Porsche αναλαμβάνει την κατασκευή και εμείς κατέχουμε τα πνευματικά δικαιώματα. Έβαλε το όνομα της TAG εκεί ψηλά με αυτά των Ferrari, BMW και Renault και μας έδωσε ένα image».
Έτσι δημιουργήθηκε η TAG Turbo Engines, και ο κινητήρας έκανε το ντεμπούτο του στο Ολλανδικό GP του 1983. Υπήρχαν μάλιστα σχέδια να χρησιμοποιηθεί ο κινητήρας για την κατασκευή ενός μικρού ελικοπτέρου υψηλής απόδοσης αλλά το κόστος ήταν πολύ υψηλό για την αγορά αυτή.
Μέτοχος της McLaren
Ο εν λόγω κινητήρας θα κατακτούσε με τη McLaren πέντε Παγκόσμια Πρωταθλήματα: αμφότερα των σεζόν 1984 και 1985, καθώς και τον τίτλο οδηγών το 1986 με τον Alain Prost. Έπειτα από την κυριαρχία της McLaren στο Πρωτάθλημα του 1984, τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς η TAG αγόρασε το 50% της McLaren. Στο τέλος του 1985, ο σχεδιαστής John Barnard πούλησε στην TAG το 10% των μετοχών που του είχε παραχωρήσει το 1980 ο Dennis διότι δεν είχε άλλο τρόπο να τον πληρώσει τότε. Η TAG είχε πλέον το 60% της McLaren και ο Οjjeh θα περέμενε μέτοχος της ομάδας και του ομίλου μέχρι το θάνατό του.
Η TAG είχε αγοράσει το 1985 από την Piaget και την εταιρία ωρολογοποιίας Heuer, η οποία δεν πήγαινε τόσο καλά τότε: «Αγοράσαμε την Heuer όταν είχε ετήσια έσοδα περίπου 10 εκατ. και ο πατέρας μου είπε ‘κάνε κάτι με αυτήν’. Τη μετονόμασα σε TAG-Heuer και είπα ‘έτσι θα αποκαλείται’. Ανά τα χρόνια είχαμε πολύ μεγάλη επιτυχία με τα ρολόγια. H Formula 1 μας βοήθησε εμμέσως λόγω του συσχετισμού των ρολογιών με τους αγώνες». Η TAG-Heuer έγινε σπόνσορας της McLaren και οι οδηγοί της συσχετίστηκαν με την εταιρεία μέσω ειδικών εκδόσεων. Ο Ojjeh πούλησε την Tag-Heuer το 1999 και τώρα ανήκει στην LVMH Moët Hennessy Louis Vuitton.
Το 1989, ο Ojjeh ίδρυσε την TAG Electronics, η οποία έγινε βασικός προμηθευτής ηλεκτρονικών συστημάτων στο μηχανοκίνητο αθλητισμό και μετέπειτα μετονομάστηκε σε McLaren Electronics, η οποία τώρα παρέχει ηλεκτρονικές μονάδες ελέγχου (ECU) σε όλες τις ομάδες της Formula 1, του IndyCar και του NASCAR.
O Ojjeh έχει δηλώσει ότι ήταν εμπνευστής της κατασκευής του supercar της McLaren που κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990: «Το να κατασκευάσουμε ένα αυτοκίνητο παραγωγής McLaren ήταν δική μου ιδέα. Προσπάθησα να το κάνω με την Williams όλα αυτά τα χρόνια πριν, αλλά ο Frank δεν ήθελε να το κάνει. Όταν έγινα ο βασικός μέτοχος της McLaren, προσπάθησα να πείσω τον Ron… και του πήρε 4-5 χρόνια να πει OK».
Έπειτα από το διαζύγιο της McLaren με την Honda, ύστερα από μια εξαιρετική σταδιοδρομία, ο Ojjeh βοήθησε στη σύναψη της συνεργασίας με την Mercedes το 1995. Έπειτα από την κατάκτηση δύο Πρωταθλημάτων Οδηγών με τον Mika Hakkinen το 1998 και το 1999 (καθώς και ένα Κατασκευαστών το 1998), η Mercedes αγόρασε το 40% της McLaren. Οι Ojjeh και Dennis μοιράζονταν ισόποσα μεταξύ τους το υπολοιπο 60%, ωστόσο τα μερίδιά τους ήταν αδιαχώριστα όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων. Συνεπώς, παρά το γεγονός ότι η Mercedes κατείχε το μεγαλύτερο ποσοστό, τον έλεγχο είχαν οι Dennis και Ojjeh.
Τον Ιανουάριο του 2007, η Mumtalakat, η επενδυτική εταιρεία που διαχειρίζεται το κεφάλαιο της βασιλικής οικογένειας του Μπαχρέιν, αγόρασε το μισό μερίδιο των Dennis και Ojjeh (15% + 15%). Aφότου η Daimler αποφάσισε το 2009 να αγοράσει την ομάδα της Brawn και να αποχωρήσει από τον όμιλο McLaren, η Mumtalakat αγόρασε το 50% και οι Ojjeh και Dennis μοιράζονταν από 25% έκαστος, μια διαδικασία που ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2011.
Ρίξη με τον Dennis
Κάπου σε αυτό το χρονικό διάστημα, η σχέση μεταξύ Dennis και Ojjeh πήρε την κατιούσα. To 2007 προέκυψε το σκάνδαλο με το υλικό πνευματικής ιδιοκτησίας της Ferrari που κατέληξε στα χέρια του επικεφαλής σχεδιαστή της McLaren Mike Coughlan. Η βρετανική ομάδα κρίθηκε ένοχη βιομηχανικής κατασκοπείας και τιμωρήθηκε με μηδενισμό στο Πρωτάθλημα Κατασκευαστών και πρόστιμο 100 εκατ. δολαρίων. Κάποιοι όμως υποστηρίζουν ότι η ρίξη στη σχέση τους ξεκίνησε την περίοδο που ξέσπασε το κίνημα της αραβικής άνοιξης το 2011. Η Mumtalakat αλλά και ο Ojjeh ήταν υπέρ της διεξαγωγής του GP στο Μπαχρέιν (που εντέλει ακυρώθηκε εκείνη τη χρονιά), ωστόσο ο Dennis ήταν εναντίον.
Εκείνη την περίοδο ξεκίνησαν και οι περιπέτειες με την υγεία του Ojjeh, ο οποίος υποβλήθηκε σε διπλή μεταμόσχευση πνευμόνων το Νοέμβριο του 2013. Eνόσω ο Ojjeh ανάρρωνε στο νοσοκομείο, ο Dennis απέλυσε τον Martin Whitmarsh (ο οποίος ήταν φίλος του Ojjeh) και επέστρεψε στη θέση του CEO της McLaren, με το πρόσχημα ότι θα έβρισκε επενδυτές, έπειτα από πολύμηνες προσεγγίσεις Κινέζων κεφαλαιούχων. Εντέλει, αποδείχθηκε ότι ήταν μια προσπάθεια να αναλάβει τον έλεγχο του ομίλου.
Το γεγονός εξόργισε τον Ojjeh και οι δύο άντρες σταμάτησαν να μιλάνε μεταξύ τους, εκτός από όταν συνευρίσκονταν στο Διοικητικό Συμβούλιο της McLaren. Το Νοέμβριο του 2016, ο Dennis έχασε μια δικαστική μάχη εναντίον των υπόλοιπων μετόχων, που οδήγησε στην καθαίρεσή του από την προεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου. Το συμβόλαιο του Dennis έληξε τον Ιανουάριο του 2017 και τον Ιούνιο πούλησε τις μετοχές του πίσω στην McLaren. Ο άνθρωπος που είχε φέρει τον Ojjeh στη McLaren είχε αποχωρήσει, ωστόσο ο Ojjeh θα παρέμενε.
Αυτή τη στιγμή, οι μέτοχοι της McLaren είναι οι ακόλουθοι: Mumtalakat Holding Company 56.4%, TAG Group Limited 14.32%, Nidala (BVI) Limited (Michael Latifi) 9.84%, Favorita Limited 5.78%, Perlman Investments Limited 5.77%, McKal Holdings Ltd 5.24%, Acanitt Limited 2.65%.
Ο γιος του Mansour, Sultan, αντικατέστησε τον πατέρα του στο Διοικητικό Συμβούλιο της McLaren στις 12 Ιουνίου του 2020._Φ.Λ.
