Trabant 601 – το σύμβολο μιας εποχής

Ως ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά προϊόντα της εποχής του υπαρκτού σοσιαλισμού το Trabant ταυτίστηκε με τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν από την πτώση των καθεστώτων του σε όλη την Ανατολική Ευρώπη έως την μετάβαση των λαών τους στον καπιταλισμό. Χιλιάδες από αυτά διέφυγαν στη Δύση -κυρίως μέσω της Ουγγαρίας- στις ημέρες της Περεστρόικα, φορτωμένα όσο δε γινόταν περισσότερο και με όλα τα μέλη της οικογένειας στο εσωτερικό τους.

Τον Νοέμβριο του 1989, με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ένας τεράστιος αριθμός τους πέρασε στη Δυτική Γερμανία, με αποτέλεσμα η εικόνα τους να κάνει το γύρο του κόσμου και να δεθεί δια παντός με το κοσμοϊστορικό γεγονός.

Στην Ιστορία έχουν περάσει επίσης και τα graffity, από την πλευρά του Δυτικού Βερολίνου, που απεικόνιζαν ένα Τrabant να σπάει το Τείχος και να περνά πάσει δυνάμει στον κόσμο της ελεύθερης οικονομίας. Το Trabant είχε τη μοναδική ιδιότητα να εναρμονίζεται με ό,τι ήθελε να σκέφτεται ο κάθε άνθρωπος: O σοσιαλιστής-υπέρμαχος του καθεστώτος το έβλεπε ως το μεταφορικό μέσο που χρησιμοποιούσε μια ευτυχισμένη οικογένεια για να πάει σε ένα ωραιότατο μέρος αναψυχής, ο κλασικός χορτασμένος καπιταλιστής το ανέφερε ως παράδειγμα προς αποφυγήν για την ξεπερασμένη τεχνολογία του και τα διαφυγόντα κέρδη από τη μη υιοθέτηση κάποιας νεότερης, ο αρνητής του υπαρκτού σοσιαλισμού το φανταζόταν να μάχεται δίπλα του. Για όλα τα παραπάνω, το κατασκευασμένο από φθηνά υλικά δίθυρο sedan από την Ανατολική Γερμανία κέρδισε τον τίτλο του πιο πολιτικοποιημένου αυτοκινήτου στην Ιστορία.

To Trabant παραγόταν από την κρατική βιομηχανία κατασκευής αυτοκινήτων VEB Sachsenring Automobilwerke, που είχε την έδρα της στο Zwickau της Σαξωνίας, στην ανατολική Γερμανία. Υπήρξε ένα από τα πολυαριθμότερα τετράτροχα προϊόντα των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού και ήταν το πιο δημοφιλές στο δυτικό κόσμο. Η σταδιοδρομία του ξεκίνησε το 1957 και ολοκληρώθηκε το 1991, σχεδόν ταυτόχρονα με την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Κυκλοφόρησε σε τρεις τύπους αμαξωμάτων (sedan, station-wagon, pick-up), αλλά και ως τετρακίνητο όχημα στρατιωτικού χαρακτήρα σε ολιγάριθμες σειρές. Η συνολική παραγωγή του αρίθμησε 3.096.099 μονάδες, ενώ διαχωρίζεται σε τέσσερις κύριους τύπους, οι οποίοι είναι οι εξής: 1957-1962: P50 (γνωστό ως 500), 1962-1964: 600, 1963-1991: 601, 1990-1991: 1.1 (με τον κινητήρα των 1.043 κ.εκ. της VW)

H αρχή της ιστορίας

Το Trabant ήταν το αποτέλεσμα ενός προγράμματος που αρχικά περιλάμβανε την ανάπτυξη και την παραγωγή ενός τρίτροχου οχήματος, που θα κατασκευαζόταν στο Sachsenring υπό την αιγίδα της AWZ (Auto-Werke Zwickau). Η ονομασία με την οποία πέρασε στην ιστορία επιλέχθηκε ως η πιο κατάλληλη, αφού συνδύαζε την έναρξη της κατάκτησης του διαστήματος από πλευράς Σοβιετικής Ένωσης με τον Sputnik το 1957 μεταφραζόμενο ως «δορυφόρος», ενώ στη σλαβική διάλεκτο μπορούσε να ερμηνευτεί ως «σύντροφος». Το αμάξωμά του ήταν αυτοφερόμενο, με τα καπό, τους προφυλακτήρες και τα φτερά να είναι κατασκευασμένα από Duroplast, ένα είδος σκληρού πλαστικού που έμοιαζε με βακελίτη και προερχόταν από ανακυκλωμένα απόβλητα βάμβακα και φαινολικές ρητίνες. Κατά μία έννοια, αν και η συγκεκριμένη επιλογή προήλθε από ανάγκη, το Trabant ήταν το δεύτερο αυτοκίνητο παραγωγής που για την κατασκευή του χρησιμοποιούσε ανακυκλωμένα υλικά (το πρώτο ήταν ο πρόγονός του, το Ρ70, που παραγόταν στο Zwickau την περίοδο 1954–1959).

Προσθιοκίνητο και με ανεξάρτητη ανάρτηση σε όλους τους τροχούς, το αυτοκίνητο από την τότε Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας είχε εγκατεστημένο κάτω από το πίσω καπό του έναν δίχρονο αερόψυκτο κινητήρα, αρχικά των 500 κ.εκ. Αυτός είχε σχεδιαστεί προπολεμικά από την DKW και ουσιαστικά παρέμεινε ίδιος στη βασική δομή του, με επί μέρους μόνο αλλαγές, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του μοντέλου. Την εποχή εκείνη η επιλογή δίχρονων κινητήρων δεν ήταν ασυνήθιστη στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία. H Saab είχε στη γκάμα της έναν υγρόψυκτο για τα αυτοκίνητά της, ενώ και η επίσης ανατολικογερμανική Wartburg χρησιμοποιούσε έναν τρικύλινδρο υδρόψυκτο για τα τετράθυρα saloon της (που και αυτός προερχόταν από την DKW). Καμία όμως από τις δύο δεν είχε επιλέξει τόσο μικρό κυβισμό, όπως η εταιρεία που κατασκεύαζε το Trabant.

1958-1991

H μαζική παραγωγή του μοντέλου ξεκίνησε το 1958, με το Ρ50, του οποίου ο κινητήρας των 500 κ.εκ. παρήγαγε ισχύ 18 ίππων. Δύο χρόνια αργότερα η απόδοσή του αυξήθηκε στους 20 ίππους, με το κιβώτιο ταχυτήτων του αυτοκινήτου να αναβαθμίζεται και να διαθέτει πλέον συγχρονισμένες σχέσεις. Το 1962 ο κυβισμός ανέβηκε στα 600 κ.εκ., με την παράλληλη αύξηση της ισχύος στους 23 ίππους και το Τrabant να κωδικοποιείται ως 600 (ή Ρ60). Μετά την παρέλευση δύο ετών φθάσαμε στο 601, με αρκετές αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση, που δεν διαφοροποίησαν όμως τη φυσιογνωμία του αυτοκινήτου. Αυτή ήταν και η τελευταία παρέμβαση στο μοντέλο, που έμεινε ίδιο μέχρι τη λήξη της σταδιοδρομίας του. Λίγο πριν την πτώση του Τείχους και με τις σταδιακές βελτιώσεις που ήρθαν στο πέρασμα του χρόνου το Trabant απέδιδε 26 ίππους, ενώ χρειαζόταν 21 δευτερόλεπτα για να επιταχύνει από στάση έως τα 100 χλμ./ώρα, με την τελική του ταχύτητα να ανέρχεται στα 112 χιλιόμετρα.

Η τελευταία αλλαγή, που προέκυψε τον Μάιο του 1990, αφορούσε μόνο στον κινητήρα του: O κλασικός δίχρονος της σοσιαλιστικής περιόδου αποστρατεύτηκε, δίνοντας τη θέση του στο μηχανικό σύνολο των 1.043 κ.εκ. της Volkswagen. Ο κυριότερος λόγος της αλλαγής του μηχανικού του συνόλου είχε να κάνει κυρίως με τις εκπομπές καυσαερίων, που ξεπερνούσαν το μέσο όρο των κρατών της Δύσης τουλάχιστον κατά τέσσερις φορές. Σύντομα όμως έγινε αντιληπτό ότι το αυτοκίνητο δεν είχε πλέον κανένα ρόλο και κανένα μέλλον ως μοντέλο, με αποτέλεσμα η παραγωγή του να διακοπεί οριστικά το 1991, σχεδόν ταυτόχρονα με την πτώση του καθεστώτος της μητρόπολης του υπαρκτού σοσιαλισμού…

Μακροχρόνια αναμονή

Η περίοδος αναμονής μεταξύ της παραγγελίας και της παραλαβής ενός Trabant ήταν πολύ μεγάλη, σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις περνούσαν 12 έως 15 χρόνια ώσπου να φθάσει το αυτοκίνητο στον κάτοχό του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να το προσέχουν οι περισσότεροι ιδιοκτήτες του ως κόρην οφθαλμού και να το περιποιούνται σχολαστικά. Ο μέσος όρος κατοχής του από τον ίδιο ιδιοκτήτη έφθανε τα 28 χρόνια, ενώ αρκετά συχνά ένα μεταχειρισμένο Trabant κόστιζε περισσότερο από ένα καινούργιο, αφού σε αντίθεση με εκείνο ήταν άμεσα διαθέσιμο.

Το Trabant στην Ελλάδα

Τη δεκαετία του ’70 ένας αριθμός αυτοκινήτων του τύπου πουλήθηκε και στη χώρα μας, από την εισαγωγική εταιρεία του Καμμένου. Η τιμή του ήταν πολύ χαμηλή, όχι όμως και η φθηνότερη. Στις αρχές του 1979, για παράδειγμα, το κόστος απόκτησης της sedan έκδοσης ενός Trabant ανερχόταν στις 139.000 δραχμές και της station-wagon στις 145.000. Ήταν πιο φθηνό από ένα Fiat 126 (165.000 δρχ.) ή ένα Citroen 2CV (185.000 δρχ.), όχι όμως και από ένα Zastava 750 (135.000 δρχ.).

Οι φίλοι του Ράλλυ Ακρόπολις και των αγώνων αυτοκινήτου είχαν την ευκαιρία να δουν τέσσερα από αυτά στον ελληνικό αγώνα, την περίοδο 1978-1980, από τα οποία τερμάτισαν τα δύο