Jackie Stewart: Ο πρωτοπόρος

Ο John Young ‘Jackie’ Stewart γεννήθηκε στο Dumbartonshire της Σκωτίας, στις 11 Ιουνίου 1939. Ο αδερφός του, Jimmy, ήταν ο πρώτος στην οικογένεια που ασχολήθηκε με τους αγώνες, και ο Jackie τον ακολούθησε λίγο μετά.

Στα 15 του, παράτησε το σχολείο, έχοντας σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες, αν και πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να διαγνωσθεί με δυσλεξία. Αυτό, όμως, ήταν που θα έκανε όλα τα επιτεύγματά του ακόμα πιο εντυπωσιακά.

Στα 24 του χρόνια, τον ανακαλύπτει ο Ken Tyrrell, και του δίνει την ευκαιρία να αγωνιστεί σε όλη τη σεζόν της Βρετανικής Formula 3. Ο Σκωτσέζος διέλυσε τον ανταγωνισμό, κατακτώντας 7 συνεχόμενες νίκες.

Το 1965 κάνει το μεγάλο βήμα για τη Formula 1, οδηγώντας για την BRM. Στις τρεις σεζόν που έμεινε στη βρετανική ομάδα, κατάφερε να πάρει τις πρώτες δύο νίκες τις καριέρας του, αποδεικνύοντας την αξία του απέναντι σε έναν πολύ δυνατό ανταγωνισμό (Clark, Brabham, Hill).

Όταν ο Tyrrell αποφάσισε να εμπλακεί με τη Formula 1 το 1968, ο Stewart τον ακολούθησε, και μαζί θα μεγαλουργούσαν. Πρώτα με την ομάδα υπό την επωνυμία της Matra, ο Jackie κατέκτησε το πρωτάθλημα του 1969, με 6 νίκες σε 11 αγώνες, και θα επαναλάμβανε το κατόρθωμά του άλλες δύο φορές, το 1971 και στην τελευταία του σεζόν στο σπορ, το 1973.

Συνολικά, έφτασε τις 27 νίκες, ξεπερνώντας τον Jim Clark που είχε 25, και έγινε ο πιο πετυχημένος οδηγός μετά τον Juan Manuel Fangio.

Παρόλα αυτά, όσο εντυπωσιακά ήταν τα επιτεύγματά του εντός πίστας, το έργο που έκανε εκτός αυτής προς όφελος όλων των οδηγών, όχι μόνο της γενιάς του αλλά και των γενεών που ακολούθησαν, ήταν και παραμένει το μεγαλύτερο παράσημο της καριέρας του.

Όντας ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος στο θέμα της προστασίας των οδηγών και της βελτίωσης των συνθηκών στις εκάστοτε πίστες, ο Stewart έγινε θιασώτης της προσπάθειας για αναδιοργάνωση των δομών ασφαλείας και περίθαλψης των αγωνιζομένων σε περίπτωση σφοδρού ατυχήματος.

Η προσωπική του εμπειρία σίγουρα έπαιξε ρόλο. Το 1966, στην περίφημη πίστα του Σπα, φεύγει εκτός διαδρομής, στα χώματα, με το ντεπόζιτο να αδειάζει δίπλα του. Κανείς κριτής δε βρισκόταν στο σημείο, κι ο Σκωτσέζος σώθηκε από τύχη, όταν δύο συναθλητές του τον έβγαλαν από το μονοθέσιο. Το ασθενοφόρο άργησε να εμφανιστεί, κι όταν ήρθε, ήταν σαφώς απροετοίμαστο, όπως κι ο οδηγός του, που στη διαδρομή για το νοσοκομείο χάθηκε.

Έπειτα, ο Stewart είδε τρεις φίλους του να πέφτουν θύματα της έλλειψης ασφάλειας στις πίστες: τον Jochen Rindt και τον Piers Courage το 1970, και τον Francois Cevert το 1973, στον τελευταίο αγώνα της καριέρας του.

Παράλληλα με τις αγωνιστικές του υποχρεώσεις, ο Jackie ανέλαβε πρόεδρος της Ένωσης Οδηγών, ταξιδεύοντας σε πίστες ανά την υφήλιο, προτείνοντάς τους αλλαγές στις εξόδους διαφυγής και στις υποδομές υγείας, που τον έκαναν τρομερά αντιπαθή στους ιδιοκτήτες τους, αλλά και σε μία μερίδα του κοινού.

Στο βιβλίο του Will Buxton ‘My Greatest Defeat’, ο Stewart εξηγεί:

«Η προσπάθεια μου να βελτιώσω την ασφάλεια ήταν με διαφορά το λιγότερο δημοφιλές πράγμα που αντιμετώπισα ποτέ. Δεν πιστεύω πως υπάρχει έστω και μία στροφή σε όλες τις πίστες του κόσμου που να ονομάζεται ‘Stewart’. Οι διοργανωτές, οι ιδιοκτήτες των σιρκουί και το κυβερνών σώμα ήταν έξαλλοι που κάποιος που τύγχανε να είναι Παγκόσμιος Πρωταθλητής έλεγε πως δεν γίνεται να τρέξουν στο Nurburgring ή το Σπα, δύο εκ των κορυφαίων και πιο απαιτητικών διαδρομών στον κόσμο. Αν κάποιος με ρωτούσε πού ήταν ο καλύτερος γύρος που έχω κάνει, θα έλεγα στο Nurburgring. Το Σπα δεν απείχε πολύ.

«Αλλά οι διοργανωτές δεν έκαναν τίποτα. Δεν έκαναν απολύτως τίποτα. Ήμουν Πρόεδρος του GPDA και διάφοροι οδηγοί επιλέχθηκαν να εξετάσουν τις πίστες […]. Ο Jochen πήγε στο Nurburgring γιατί ήξερε Γερμανικά, αλλά δεν άλλαζαν τίποτα σε μία πίστα 23 χιλιομέτρων και 160 στροφών. Ούτε ένα πράγμα. Είπαν πως, αν κάνουν μία αλλαγή, μετά θα θέλουμε κι άλλες, οπότε είπαν όχι σε όλα. Επομένως, δεν είχαμε επιλογή. Απαγορεύσαμε τους αγώνες στο Nurburgring.

«Μπορείτε να φανταστείτε πόσο μη-δημοφιλές ήταν όλο αυτό; Ο Jackie Stewart δεν ήταν ευπρόσδεκτος σε καμία πίστα του πλανήτη, γιατί πάντα φοβόντουσαν τι θα τους ζητήσω.»

Έγινε ο θιασώτης ενός σκοπού που ερχόταν σε ευθεία ρήξη με την καθεστηκυία τάξη, σε βαθμό που ακόμα και σήμερα δεν τιμάται η κληρονομιά που άφησε, το κληροδότημα στις επόμενες γενιές, που δεν αναγκάστηκαν ποτέ να γνωρίσουν τον θάνατο στον βαθμό που εκείνος κι οι συναθλητές-φίλοι του γνώρισαν.

Αν οι σημερινοί οδηγοί δεν πηγαίνουν συχνά σε κηδείες άλλων οδηγών, το χρωστούν στον Sir Jackie Stewart, πρωτίστως. 

Όταν ο ίδιος έφυγε από το σπορ και αποστασιοποιήθηκε, ένα νέο κύμα οδηγών ήρθε για να διεκδικήσει τα αυτονόητα, όχι μόνο στην ασφάλεια, αλλά στον εργασιακό χώρο, στο πεδίο της δουλειάς τους, στα δικαιώματα που είχαν, που ήταν σαφώς δυσανάλογα των υποχρεώσεων προς τις ομάδες τους.

Πρακτικά, έγινε ο πρώτος ακτιβιστής στην ιστορία του μηχανοκίνητου αθλητισμού που είχε ουσιαστικό αντίκτυπο και βαρύνοντα λόγο.

Αυτό δεν αποτυπώνεται στις ονοματοδοσίες και στις δάφνες. Αποτυπώνεται αθόρυβα στην ιστορία της Formula 1.

Η τελευταία πράξη της πορείας του στο σπορ ήταν η δημιουργία της Stewart Grand Prix, η οποία ήταν μία αξιοπρεπής ομάδα του midfield στα τέλη της δεκαετίας του ’90, που κατάφερε μάλιστα να πάρει και μία νίκη, στο Nurburgring το 1999, προτού την πουλήσει στη Ford.

Η πορεία του στον χώρο θα μείνει για πάντα, και η καρώ τραγιάσκα του, την οποία μέχρι και σήμερα φορά όπου κι αν πηγαίνει, θα είναι πάντοτε το σήμα κατατεθέν ενός εκ των κορυφαίων στην ιστορία._Δ.Μ.

Στατιστικά της καριέρας του στη Formula 1:

• Σεζόν: 1965-1973

• Ομάδες: BRM, Matra, March, Tyrrell

• Εκκινήσεις: 99

• Πρωταθλήματα: 3 (1969, 1971, 1973)

• Νίκες: 27

• Βάθρα: 43

• Pole positions: 17

• Ταχύτεροι γύροι: 15