Το παρελθόν της σημαντικότερης ανάβασης των ελληνικών αγώνων, οι άνθρωποι και τα αυτοκίνητα που σφράγισαν την πορεία της στο χρόνο, σε μια σύντομη αναδρομή από το 1956 μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, η Ριτσώνα έλειψε από αυτό τα πρώτα χρόνια, όχι όμως για πολύ: τον Απρίλιο του 1972 η ΑΛΑ οργάνωσε εκεί αγώνα και πάλι, δίνοντας εκκίνηση σε 36 οδηγούς, που είχαν πλέον στη διάθεσή τους νέο ασφαλτοτάπητα και μπαριέρες. Τότε, ήταν η σειρά του «Σιρόκο» να λάμψει, που με την Αlpine-Renault κυριαρχούσε σε κάθε είδος αγώνων. Στη Ριτσώνα γράφτηκε και το «κύκνειο» άσμα αυτού του αυτοκινήτου, καθώς το 1977 έκανε εκεί την τελευταία του νίκη. Μέχρι τότε βέβαια είχε ξεκινήσει και στον ελληνικό χώρο η «εποχή των πρωτοτύπων», που εκτός από τα σιρκουί χαρακτήρισε και τα βουνά της εποχής εκείνης. Οι παλαιότεροι τα θυμούνται σαν να ήταν τώρα: το Grac του «Σιρόκο», η Alfa Romeo του Μοσχού, η March του «Λεωνίδα», κυρίως όμως η διασκευασμένη Alfa του «Μπούμπη», με την οποία ο «Ιαβέρης» κέρδισε για πρώτη φορά νίκη σε ανάβαση, στη Ριτσώνα του 1974.
Και πιο ψηλά από όλα, το Chevron και η Lola του Μάκη Σαλιάρη, μόνιμου πρωταθλητή στους αγώνες του είδους μέχρι το 1986. Στις σημαντικές αλλαγές, η καθιέρωση από το 1983 των 2 σκελών, όπου ως επίσημος χρόνος της ανάβασης θεωρείται το άθροισμά τους. Η διαδρομή της Ριτσώνας -όπως και οι υπόλοιπες αναβάσεις του πρωταθλήματος- αποδείχτηκε σωτήρια τη δεκαετία του ʼ80, καθώς με δεδομένο τους παραπαίοντες ή και ανύπαρκτους αγώνες ταχύτητας, έδωσε το κίνητρο για την επιβίωση των εκτός του χώρου των ράλλυ αγωνιστικών αυτοκινήτων.
Στους πρωταγωνιστές συμπεριλαμβάνονται πλέον μεταξύ άλλων ο Ν. Αγγλούπας, ο «Νίνο» που έδινε ξεχωριστό χρώμα στις αναβάσεις από το 1959, ο Ν. Περατινός, οι Γ. και Τ. Καϊτατζής, ο «Στρατισίνο», ο Α. Κορφιάτης, ο Γ. Παναγιάρης, ο Ε. Αρβανιτάκης, ο Α. Ευσταθίου και άλλοι ξεχωριστοί οδηγοί, που με τις επιδόσεις τους φρόντιζαν να διατηρούν άθικτο το ιδιαίτερο «χρώμα» της Ριτσώνας.
Στα νεότερα χρόνια η πολυπληθής σε συμμετοχές αγωνιζομένων και παλμό θεατών ανάβαση της Ριτσώνας συνεχίζει να κερδίζει σε αίγλη, έχοντας πλέον στις τάξεις της και τη νεότερη γενιά οδηγών, που πλαισιώνει με επιτυχία την πολύπειρη παλαιότερη. Η μάχη με το χρονόμετρο εξακολουθεί να είναι σκληρή και γοητευτική συνάμα, καθώς ο καθένας από τους ανθρώπους που δίνει ζωή στο θεσμό φιλοδοξεί να είναι οι ταχύτερος της κατηγορίας του στις πλαγιές της. Έτσι, το βέβαιο είναι πως η δημοφιλέστερη ελληνική ανάβαση έχει ακόμη πολύ μέλλον μπροστά της, συσπειρώνοντας σε κάθε διεξαγωγή της παλιούς και νέους….
Προσωπικές μαρτυρίες
Δεν θυμάμαι πότε ήταν η πρώτη φορά, ούτε η τελευταία σε ανάβαση. Σε Ράλλυ ήταν πρόσφατα με το Σταμάτη και την 911 στο Ιστορικό. Η ιστορία όμως του καθενός μας εκεί γράφτηκε στις αναβάσεις. Διχάζονται οι γνώμες αν έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον σε σχέση με την Πάρνηθα. Σε πρώτο πρόσωπο ψηφίζω τη μακριά Πάρνηθα, αλλά με τη Ριτσώνα με συνδέεουν πολλές καλές στιγμές σε όλα τα επίπεδα. Βλέπετε οι αγώνες δεν αρχίζουν και τελειώνουν σε χρόνους, σε πατήματα και σε αποτελέσματα. Οι άνθρωποι κάνουν τη διαφορά. Τιμή μου που εκεί συναγωνίστηκα με χεράδες όπως ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Νίκος Μακρυγιάννης, ο Αντώνης Κορφιάτης, ο Νίκος Αγγλούπας, ο Νίκος Περατινός, ο αείμνηστος Θάνος Ταμπόσης, ο μεγάλος, ο πολύς Ιαβέρης και άλλοι ειδικοί των αναβάσεων
όπως ο ταχύτατος Γιώργης Λιγνός, ο πάντα υπολογήσιμος Σάκης Κυπραίος και ο καλός φίλος Στάθης Γιωργάκης. Καλυτερότερος όλων μας εκεί ,ο μοναδικός μέσα και έξω από το μπάκετ Γιώργης Παναγιάρης,. Καταπληκτικός οδηγός και σπάνιος, μοναδικός άνθρωπος. Ενας πραγματικός τζεντλεμαν που με τίμησε με τη φιλία του και αν και αντίπαλοι με φιλοξενούσε στην πόλη του στη Χαλκίδα όπως μόνο αυτός ήξερε και μπορούσε να το κάνει. Κάναμε μαζί δοκιμές, από αυτόν έμαθα που και πως πρέπει εδώ-εκεί, παντού και μέναμε μαζί αναλύωντας και σχολιάζοντας αγωνιστικά και όχι μόιο γεγονότα. Αποδείχθηκα καλός μαθητής του Γιώργου Παναγιάρη του Εύριπου όπως ήταν το ψευδώνυμό του όταν τη δεκαετία του 70 ανέβαινε εκεί με BMW και μάλιστα τον κέρδισα. Απίστευτο και όμως
αληθινό για το χώρο, τίποτα δεν άλλαξε στη σχέση μας. Πανηγυρίσαμε μαζί, καμουφλάρισε με αρχοντιά την πίκρα του και μείναμε φίλοι πραγματικοί ό σο συμετείχαμε στους αγώνες. Πικράθηκε και τα παράτησε νωρίς, αλλά θα τον θυμάμαι αυτόν τον σπάνιο αθλητή για πάντα. Ανέλυε τα πάντα με ένα δικό τουιδιαίτερα χαρακτηριστικό τρόπο που δεν ξεχνιέται. Είπαμε. Ο Γιώργος Εύριπος Παναγιάρης, εξαιρετικός αθλητής, μέγας χεράς και Κύριος! Στρατισίνο