Aero 50 Dynamic Roadster (1939) – ένα έργο τέχνης από την Τσεχοσλοβακία

Η αρχή της ιστορίας μας πηγαίνει πίσω στο 1924, χρονιά που ο μηχανικός Bretislav Novotny σχεδίασε ένα μικρών διαστάσεων ελαφρύ αυτοκίνητο με δίχρονο κινητήρα, στο οποίο έδωσε το σχετικά περίεργο όνομα Disk. H δημιουργία του δεν θα είχε ίσως προχωρήσει περισσότερο, αν λίγους μήνες αργότερα δεν τύχαινε της συνδρομής του F. Koland, με τον οποίο συνέστησαν από κοινού μια εταιρεία κωδικοποιημένη ως ΕΝΚΑ (φωνητική απόδοση του αρχικού γράμματος από τα επώνυμα των δύο συνεταίρων), που σκοπό είχε τη μαζική παραγωγή του συγκεκριμένου μοντέλου. Παρά τις φιλοδοξίες τους όμως δεν έφτασαν στην επιτυχία, με το αυτοκίνητό τους να κατασκευάζεται σε λίγες μόλις μονάδες και τη συνεργασία τους να λήγει αδικαίωτη το 1928. Ωστόσο ο Novotny δεν τα παράτησε και τον επόμενο χρόνο κατάφερε να βρει φιλόξενη στέγη για τα σχέδιά του στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της εταιρείας κατασκευής αεροπλάνων Aero, με έδρα την Πράγα, την οποία διεύθυνε ο δρ. Kabes. O τελευταίος έβλεπε με καλό μάτι την επέκταση των εργασιών του και στον αυτοκινητιστικό κλάδο, δίνοντας το πράσινο φως σε αυτή τη νέα δραστηριότητα.

Το 1929 η Aero συμπλήρωνε τον έβδομο χρόνο της ύπαρξής της και είχε ήδη στο ενεργητικό της τέσσερα μοντέλα αεροπλάνων. Το Type 10 του Novotny, που παρουσιάστηκε εκείνη τη χρονιά με ισχύ 10 ίππων στις 2.500 στροφές ανά λεπτό, ήταν το πρώτο της αυτοκίνητο. Επρόκειτο για ένα τετράτροχο της κατηγορίας cyclecar, με δίχρονο μονοκύλινδρο κινητήρα των 499 κυβικών εκατοστών, στο οποίο η κίνηση μεταδιδόταν στον πίσω άξονα μέσω ενός χειροκίνητου κιβωτίου ταχυτήτων των τριών σχέσεων. Κυκλοφόρησε σε εκδόσεις roadster, cabriolet και coupe, όλες με δύο θέσεις εμπρός και μία πίσω. Η συνολική παραγωγή του αρίθμησε 1.359 μονάδες. Το δεύτερο μοντέλο της εταιρείας προέκυψε το 1932, με ισχύ 18 ίππων και την ονομασία Type 20 ή 662, από τη χωρητικότητα του δικύλινδρου κινητήρα του σε κυβικά εκατοστά. Διέθετε φρένα και στους τέσσερις τροχούς, με την (πάντα τριθέσια) roadster έκδοσή του να είναι η πιο δημοφιλής. Πουλήθηκε και με τετράθυρο αμάξωμα, ενώ κάτω από το κάλυμμα του κινητήρα του φιλοξένησε και το αναβαθμισμένο μηχανικό σύνολο της Aero, χωρητικότητας 750 κυβικών εκατοστών και απόδοσης 22 ίππων. Περισσότερο επιτυχημένο από τον προκάτοχό του, κατασκευάστηκε συνολικά σε 2.615 μονάδες, αριθμός που αφορά μόνο στο μοντέλο με τον κινητήρα των 662 κ.εκ. Το 1933 η τσεχοσλοβάκικη εταιρεία παρουσίασε ένα ακόμη μοντέλο, με κινητήρα ενός λίτρου και ισχύ 26 ίππων, που κυκλοφόρησε και στην έκδοση 1000 SS. H σταδιοδρομία του όμως υπήρξε σύντομη, με διάρκεια μόλις ένα χρόνο και συνολική παραγωγή 236 μονάδων.

Το 1934 η Aero λανσάρισε ένα διαφορετικής φιλοσοφίας μοντέλο, σχεδιασμένο από τον καθηγητή Basek, προσθιοκίνητο αυτή τη φορά και με ανεξάρτητη ανάρτηση. Κάτω από το εμπρός καπό του ήταν εγκατεστημένος ο 1.000άρης κινητήρας των 26 ίππων, με τον οποίο μπορούσε να αναπτύξει τελική ταχύτητα 105 χιλιομέτρων την ώρα. Το αμάξωμά του ήταν τετραθέσιο, με αρκετά αεροδυναμικά στοιχεία για την εποχή και κάποιες εξειδικευμένες εκδόσεις του να φέρουν την υπογραφή του Τσέχου καροσερίστα Josef Sodomka. Το Type 30 σημείωσε σημαντική εμπορική επιτυχία για τους καιρούς εκείνους, με αποτέλεσμα στα τρία χρόνια που έμεινε στη γκάμα της εταιρείας να αριθμήσει 7.966 μονάδες παραγωγής. Περίπου 200 αυτοκίνητα αυτού του τύπου εξήχθησαν στη Γαλλία, ενώ άλλα 100 κατέληξαν στη βελγική αγορά.

Το 1937 ξεκίνησε η παραγωγή του μεγαλύτερου σε κυβισμό και ισχύ μοντέλου της Aero, που επρόκειτο να αποτελέσει και το κύκνειο άσμα της. Το πιο ενδιαφέρον από τα στοιχεία του ήταν ο τετρακύλινδρος σε σειρά δίλιτρος κινητήρας του, καθώς ήταν δίχρονος, επιλογή ασυνήθιστη για τη χωρητικότητά του. Το μηχανικό σύνολο των 1.997 κυβικών εκατοστών του Type 50 διέθετε αλουμινένιες κυλινδροκεφαλές και απέδιδε 50 ίππους, ικανούς να δώσουν στο αυτοκίνητο την τελική ταχύτητα των 125 χιλιομέτρων την ώρα. Μια ακόμη ιδιαιτερότητα για τον κυβισμό του μοντέλου, που την εποχή εκείνη υιοθετούσαν μόνο ορισμένοι προικισμένοι Γάλλοι μηχανικοί, ήταν η μετάδοση της κίνησης στους εμπρός τροχούς. Με το Type 50 η Aero έφτασε στο απόγειο της ακμής της από πλευράς φινέτσας και ποιότητας, ενώ τα μαγικά χέρια του Josef Sodomka δημιούργησαν ένα αριστούργημα επί τροχών στην έκδοση Dynamik. Ατυχώς όμως, η λαίλαπα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και η κατάκτηση της Τσεχοσλοβακίας από τους Nazi ανέκοψαν την ανάπτυξη του τμήματος αυτοκινήτων της εταιρείας, που το 1941 έπαυσε τη λειτουργία του περιμένοντας καλύτερους καιρούς. Αυτός ήταν και ο λόγος που το δίχρονο δίλιτρο μοντέλο αρίθμησε μόνο 1.205 μονάδες παραγωγής. Mετά την απαλλαγή της χώρας από τη γερμανική κατοχή και το πέρασμα στη σοβιετική σφαίρα επιρροής, η Aero κρατικοποιήθηκε και η ιστορία των αυτοκινήτων της τελείωσε εκεί. O αεροπορικός κλάδος συνεχίζει τη δράση του ως τις ημέρες μας, με μια μεγάλη γκάμα στρατιωτικών και πολιτικών αεροσκαφών.

Η εταιρεία συμμετείχε τακτικά στους αγώνες της εποχής της, κυρίως εντός των συνόρων της Τσεχοσλοβακίας, με αγωνιστικές μονοθέσιες και διθέσιες εκδόσεις. Τα αυτοκίνητά της οδηγήθηκαν από τους πιο διάσημους οδηγούς της χώρας όπως οι Michl, Poch, Uher, Holoubek, Hodac, Turek και Formanek, κερδίζοντας σημαντικές νίκες. Σε διεθνές επίπεδο, η πιο μεγάλη επιτυχία της Aero ήταν η κατάκτηση της τρίτης θέσης στην κατηγορία της στο ράλλυ του Monte Carlo το 1932.